Korespondencja z dyrektorem CKE: format materiałów maturalnych, nowe procedury egzaminacyjne
1. mail do dyrektora CKE, 11 grudnia :
od: Anna Dzierzgowska
Społeczny Monitor Edukacji
dotyczy: procedur przeprowadzania egzaminów maturalnych
Szanowny Panie Dyrektorze,
po pierwsze, chciałam nieśmiało przypomnieć, że o ile na e-mail z 12 listopada otrzymałam odpowiedź błyskawicznie, wątpliwości, które zgłosiłam w nastęnej wiadomości, datowanej na 19 listopada, pozostają bez odpowiedzi.
Równocześnie chciałabym prosić o informację na temat tego, jaka jest dokładnie podstawa prawna (proszę o podanie tytułu odnośnej ustawy/rozporządzenia, artykuł odnoszący się bezpośrednio do wydanych zaleceń) zalecenia dotyczącego sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej planów sal egzaminacyjnych, opisanego w Procedurach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15 na stronach 34, 56, 59-60, 62, 63, w załączniku L_21 do procedur.
Łączę wyrazy poważania i pozdrawiam
Anna Dzierzgowska
2. Odpowiedź dyrektora CKE, 11 grudnia:
Szanowna Pani,
uprzejmie dziękuję za wiadomość. Na pytanie dotyczące planów sal odpowiem w następnej wiadomości. W tej chciałbym prosić o wskazanie w Pani e-mailu z 19 listopada br. (załączonym poniżej) kwestii, w stosunku do których oczekiwałaby Pani mojego stanowiska, bowiem nie jestem w stanie zidentyfikować w treści tej wiadomości jakichkolwiek „wątpliwości”, o których pisze Pani w dzisiejszej wiadomości, stąd też brak reakcji ze strony CKE. Jeżeli będzie Pani tak uprzejma i owe „wątpliwości” wskaże, bezzwłocznie się do nich odniosę.
Załączam pozdrowienia
MS
[do odpowiedzi dołączono mój mail z 19 listopada]
3. Odpowiedź moja, 11 grudnia:
Szanowny Panie Dyrektorze,
jak rozumiem, nadużyłam trybu oznajmującego. Zatem już wyjaśniam:
- moja podstawowa wątpliwość dotyczyła tego, czy użycie akurat formatu docx i tylko tego formatu (jak ma to miejsce w przypadku większości załączników do procedur maturalnych), choć uzasadnione z punktu widzenia przepisów, w wystarczającym stopniu spełnia zasady dokładności, komatybilności i neutralności technologicznej. Albo, mówiąc prościej i z użyciem trybu pytającego: czy mamy pewność, że właśnie ten format (i sam fakt użycia tylko jednego formatu) jest praktyczny, użyteczny i może ułatwić dyrektorkom i dyrektorom szkół pracę?
- mail z 19 listopada zakończyłam apelem o udostępnienie załączników do procedur maturalnych (a także innych dokumentów, niezbędnych szkołom dla prawidłowego prowadzenia egzaminów) także w innych formatach, celem ułatwienia pracy osobom, przygotowującym egzaminy. Rozumiem, że powinnam była ująć ten apel w postaci pytania, zapytuję zatem: czy Centralna Komisja Ezgaminacyjna przewiduje w najbliższym czasie udostępnienie załączników do procedur egzaminacyjnych (oraz innych dokumentów, niezbędnych do przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych) przynajmniej jeszcze w formacie pdf oraz w jednym z formatów łatwo dostępnych dla szkół, nie korzystających z produktów Microsoft? Jeśli nie przewiduje, to dlaczego? I szerzej: czy Centralna Komisja Egzaminacyjna i/lub Ministerstwo Edukacji Narodowej przewidują lub planują działania, mające na celu odbiurokratyzowanie egzaminów zewnętrznych i zmniejszenie obciążenia dyrektorek i dyrektorów szkół związanego z liczbą niezbędnych dokumentów?
Dziękuję za zwrócenie mi uwagi na brak precyzji mojego listu, w nastepnych postaram się być już bardzo precyzyjna, tak, by nie marnować niepotrzebnie Pańskiego czasu.
Łączę wyrazy poważania i pozdrawiam
Anna Dzierzgowska
4. Odpowiedź dyrektora CKE, 11 grudnia:
Szanowna Pani,
uprzejmie dziękuję za odpowiedź. Pani poprzedniej wiadomości w żadnym momencie nie traktowałem jako próby marnowania mojego czasu – doceniamy i rozważamy uwagi zgłaszane przez różnych partnerów społecznych. [podkreślenie moje - AD] Na Pani pytania z przyjemnością odpowiem.
Załączam pozdrowienia
MS
5. Mail od dyrektora CKE, noc z 11 na 12 grudnia [podkreślenia moje - AD, z wyjątkiem podkreśleń w cytowanych fragmentach rozporządzenia]
Szanowna Pani,
przedstawiam poniżej stanowisko CKE w odniesieniu do kwestii, które podniosła Pani w e-mailu z 11 grudnia br. oraz wcześniejszym e-mailu z 19 listopada br.
Kwestia 1. Format plików stanowiących załączniki do procedur („czy mamy pewność, że właśnie ten format (i sam fakt użycia tylko jednego formatu) jest praktyczny, użyteczny i może ułatwić dyrektorkom i dyrektorom szkół pracę?”; „czy Centralna Komisja Egzaminacyjna przewiduje w najbliższym czasie udostępnienie załączników do procedur egzaminacyjnych (oraz innych dokumentów, niezbędnych do przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych) przynajmniej jeszcze w formacie pdf oraz w jednym z formatów łatwo dostępnych dla szkół, nie korzystających z produktów Microsoft? Jeśli nie przewiduje, to dlaczego?”)
Jak już pisałem w pierwszym e-mailu (z 13 listopada br.) załączniki w formacie edytowalnym zostały zamieszczone na stronach CKE i oke w odpowiedzi na prośby dyrektorów szkół kierowane do komisji, było to zatem działanie nakierowane na ułatwienie dyrektorom szkół pracy. Nie przewidujemy powszechnego udostępniania załączników w innych formatach. Załączniki w formacie *.pdf były – co dyrektorzy często podkreślali – mało przydatne, bowiem nie mieli oni możliwości edytowania ich. O załączniki w innych formatach nikt dotychczas nie prosił, więc nie wydaje nam się konieczne przygotowywanie kilkudziesięciu stron dokumentów w formatach typowych dla kilku lub kilkunastu różnych programów freeware. Chciałbym jednocześnie podkreślić – co zresztą uczyniłem już w poprzedniej wiadomości – że jeżeli dyrektor szkoły zwróci się do nas z prośbą o przygotowanie załączników w konkretnym formacie, będziemy starali się tę prośbę spełnić.
Kwestia 2. „Odbiurokratyzowanie” egzaminów („czy Centralna Komisja Egzaminacyjna i/lub Ministerstwo Edukacji Narodowej przewidują lub planują działania, mające na celu odbiurokratyzowanie egzaminów zewnętrznych i zmniejszenie obciążenia dyrektorek i dyrektorów szkół związanego z liczbą niezbędnych dokumentów?”)
W przypadku egzaminów zewnętrznych, a więc egzaminów, które w większości przypadków są tzw. egzaminami wysokiej stawki / egzaminami doniosłymi, należy bardzo dogłębnie rozważyć, czy działanie bądź dokument, który wydaje nam się niepotrzebną biurokracją, nie stanowi tak naprawdę niezbędnej dokumentacji, która w toku chociażby odwołania od wyniku może okazać się niezbędna do podjęcia właściwego rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie. Cała dokumentacja związana z organizacją oraz przeprowadzaniem egzaminów zewnętrznych została poddana wnikliwej analizie przez członków zespołu ds. odbiurokratyzowania dokumentacji szkolnej. Miałem przyjemność uczestniczyć w posiedzeniu prac tego zespołu ( [informacja o działaniach zespołu na stronie MEN]), podczas którego dokumentacja egzaminacyjna była analizowana. Zespół zgłosił kilka szczegółowych uwag do kilku załączników do procedur przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów (np. usunięcie kolumny z datą urodzenia w protokole zbiorczym części ustnej egzaminu maturalnego – co zostało uczynione), natomiast nie skierowano wniosku o usunięcie któregokolwiek z załączników jako takiego. Dyrektorzy szkół doskonale rozumieją konieczność dokumentowania organizacji i przebiegu egzaminów, pomimo wysiłku, jaki bez wątpienia muszą włożyć w te prace.
Centralna Komisja Egzaminacyjna pozostaje wyczulona na głosy dyrektorów szkół oraz nauczycieli dotyczące procedur egzaminacyjnych i nie pozostaje obojętna na opinie tych gremiów. W 2014 r. zorganizowane było spotkania z przedstawicielami Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO; jednokrotnie) oraz Stowarzyszenia Dyrektorów Szkół Średnich (dwukrotnie), podczas których omówione zostały kwestie związane np. z organizacją części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego oraz zmian w procedurach w roku szkolnym 2014/2015. Dodatkowo – na moją prośbę – kierownictwo OSKKO umożliwiło mi zabieranie głosu na forum przeznaczonym dla członków tego stowarzyszenia (np.[forum OSKKO]), gdzie dyrektorzy szkół również zgłaszają różne wątpliwości oraz postulaty dotyczące przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów. W efekcie ww. spotkań oraz mojego uczestnictwa w ww. forum w procedurach organizowania i przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów wprowadzone zostały zmiany, a zaktualizowane procedury zostały opublikowane na początku grudnia br.
Dokładamy wszelkich starań, aby być na bieżąco z postulatami środowiska dyrektorów szkół dotyczącymi procedur i tam, gdzie jest to możliwe, wprowadzamy pożądane modyfikacje, mając jednak na względzie również zachowanie bezpieczeństwa materiałów egzaminacyjnych, jednolitości procedur przeprowadzania egzaminów, w tym zapewnienia samodzielności pracy zdających.
Kwestia 3. Plany sal egzaminacyjnych („jaka jest dokładnie podstawa prawna (proszę o podanie tytułu odnośnej ustawy/rozporządzenia, artykuł odnoszący się bezpośrednio do wydanych zaleceń) zalecenia dotyczącego sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej planów sal egzaminacyjnych, opisanego w Procedurach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15 na stronach 34, 56, 59-60, 62, 63, w załączniku L_21 do procedur”)
Żadna ustawa ani rozporządzenie nie są w stanie uregulować każdej najdrobniejszej kwestii związanej z jakąkolwiek dziedziną życia społecznego, w tym również z przeprowadzaniem sprawdzianu i egzaminów – wiele kwestii regulują dokumenty wewnętrzne, zapisy dobrych praktyk, zalecenia, rekomendacje itp. Zalecenie sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej (pozostającej w szkole) planów sal egzaminacyjnych stanowi praktyczną realizację poniższych przepisów określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU Nr 83, poz. 562, ze zm.), w tym w szczególności rozporządzenia zmieniającego powyższe rozporządzenie z 25 kwietnia 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 520).
[w oryginalnym mailu odpowiednie artykuły wymienione były w postaci tabeli; nie mamy możliwości przedstawienia ich w tej postaci na stronie Monitora - AD]
- Sprawdzian i egzamin gimnazjalny
§ 45 ust. 1
W czasie trwania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego każdy uczeń (słuchacz) pracuje przy osobnym stoliku. Stoliki są ustawione w jednym kierunku, w odległości zapewniającej samodzielność pracy uczniów (słuchaczy).
§ 45 ust. 3
Uczeń (słuchacz) samodzielnie rozwiązuje zadania zawarte w zestawie zadań, w szczególności tworzy własny tekst lub własne rozwiązania zadań w czasie trwania sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego.
§ 47 ust. 2–3
2. W przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań zawartych w zestawie zadań przez ucznia (słuchacza) dyrektor komisji okręgowej, w porozumieniu z dyrektorem Komisji Centralnej, unieważnia odpowiednią część sprawdzianu lub dany zakres albo poziom odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego tego ucznia (słuchacza).
3. Przepis ust. 2 stosuje się również w przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy ucznia (słuchacza) występowania w jego pracy jednakowych sformułowań wskazujących na udostępnienie rozwiązań innemu uczniowi (słuchaczowi) lub korzystanie z rozwiązań innego ucznia (słuchacza).
§ 47 ust. 4
Dyrektor komisji okręgowej przekazuje dyrektorowi szkoły oraz, za jego pośrednictwem, rodzicom (prawnym opiekunom) ucznia lub słuchaczowi, któremu zostały unieważnione odpowiednia część sprawdzianu lub dany zakres albo poziom odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego, pisemną informację o przyczynach unieważnienia.
- Egzamin maturalny
§ 83 ust. 1
W czasie trwania części pisemnej egzaminu maturalnego każdy zdający pracuje przy osobnym stoliku. Stoliki są ustawione w jednym kierunku, w odległości zapewniającej samodzielność pracy zdających.
§ 83 ust. 4
Absolwent samodzielnie rozwiązuje zadania zawarte w arkuszu egzaminacyjnym, w szczególności tworzy własny tekst lub własne rozwiązania zadań w czasie trwania egzaminu maturalnego.
§ 99 ust. 2 i 2a
2. W przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej niesamodzielnego rozwiązywania przez zdającego zadań zawartych w arkuszu egzaminacyjnym dyrektor komisji okręgowej, w porozumieniu z dyrektorem Komisji Centralnej, unieważnia część pisemną egzaminu maturalnego z danego przedmiotu tego zdającego.
2a. Przepis ust. 2 stosuje się również w przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej zdającego występowania w jego pracy egzaminacyjnej jednakowych sformułowań wskazujących na udostępnienie rozwiązań innemu zdającemu lub korzystanie z rozwiązań innego zdającego.
§ 99 ust. 4
Dyrektor komisji okręgowej przekazuje dyrektorowi szkoły oraz, za jego pośrednictwem, absolwentowi, któremu został unieważniony egzamin maturalny
z danego przedmiotu odpowiednio w części pisemnej lub w części ustnej, pisemną informację o przyczynach unieważnienia.
Zalecenie przygotowania planów sal egzaminacyjnych (w przypadku sal, w których do egzaminu przystępuje trzech lub więcej zdających) związane jest ściśle z jednej strony – z koniecznością zapewnienia samodzielności pracy zdających, z drugiej zaś – z koniecznością zapewnienia dokumentacji przebiegu egzaminu, na podstawie której dyrektor oke w porozumieniu z dyrektorem CKE będzie mógł podjąć decyzję dotyczącą unieważnienia egzaminu danego zdającego. Plany sal egzaminacyjnych stanowią wewnętrzną dokumentację przebiegu egzaminu maturalnego; potrzebny będzie wyłącznie w tych przypadkach, kiedy zachodzić będzie uzasadnione podejrzenie co do niesamodzielności pracy zdającego podczas egzaminu zgłoszone przez egzaminatora podczas sprawdzania prac egzaminacyjnych. Dotychczas dyrektor OKE podejmował decyzję o unieważnieniu pracy danego zdającego lub danych zdających wyłącznie na podstawie analizy sformułowań zawartych w pracach egzaminacyjnych. W tej chwili – po wprowadzeniu zalecenia sporządzania planu sali egzaminacyjnej – dyrektor OKE oraz dyrektor CKE będą mieli dodatkowo możliwość przeanalizowania, czy do niesamodzielności polegającej na udostępnieniu rozwiązań innemu zdającemu lub korzystaniu z rozwiązań innego zdającego w ogóle mogło dojść, tzn. czy dwaj zdający, których prace egzaminacyjne mają zostać unieważnione, mieli fizyczną możliwość komunikowania się podczas egzaminu (upraszczając – czy siedzieli koło siebie). Jeżeli okaże się, że dwaj zdający siedzieli w odległości uniemożliwiającej jakikolwiek kontakt, podjęcie decyzji o unieważnieniu ze względu na niesamodzielność pracy będzie wymagało zebrania kolejnych dowodów lub rezygnacji z zamierzenia unieważnienia. Pomimo tego, że unieważnienia egzaminu maturalnego stanowią ok. 0,02% wszystkich prac, to każde unieważnienie wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla zdającego. Dlatego też dyrektorzy komisji okręgowych oraz dyrektor Komisji Centralnej chcą mieć całkowitą pewność, że decyzję o unieważnieniu podejmują po wnikliwym rozważeniu sytuacji w różnych jej aspektach. Działanie, o które Pani pyta, to działanie przede wszystkim z myślą o dobru zdających. Pragnę podkreślić, że plany sal:
- mogą być sporządzanie odręcznie, bez żadnej konieczności jakiegokolwiek oznaczania czegokolwiek kolorami
- stanowią wewnętrzną dokumentację egzaminu – pozostają w szkole; są przesyłane do OKE wyłącznie w sytuacji, w której wystąpi uzasadnione podejrzenie o niesamodzielności pracy zdającego/zdających
- są standardowo stosowane w większości znanych mi egzaminów międzynarodowych, w tym m.in. w maturze międzynarodowej (IB), gdzie są dołączane do koperty z każdej sali i udostępnianie egzaminatorom, którzy sami podczas sprawdzania prac mogą sprawdzić, czy mogło dojść do udostępnienia rozwiązań innemu zdającemu lub korzystania z rozwiązań innego zdającego.
Z poważaniem
M. Smolik
5. Moja odpowiedź z 13 grudnia:
Szanowny Panie Dyrektorze,
bardzo dziękuję za tak obszerną i konkretną odpowiedź. Nasza korespondencja została już opublikowana na stronach Monitora; tu [link do niniejszej strony - AD] znajdują sie nasze ostatnie maile wraz z odnośnikami do wcześniejszej korespondencji.
W ramach naszego projektu monitoringowego, zamierzamy poddać nadchodzące zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz dokonane w ciągu kilku ostatnich lat zmiany w rozporządzeniu o ocenianiu, analizie ekspertek i ekspertów, znawczyń i znawców prawa oświatowego i praw człowieka. Pozwolę sobie przekazać Panu te analizy, kiedy tylko zostaną ukończone (planujemy je na mniej więcej styczeń 2015 roku), w nadziei, że jakiekolwiek by nie były ich wyniki, mogą okazać się interesujące.
Być może powinnam była zaznaczyć w naszej wcześniejszej korespondencji, że poza tym, iż od lat zajmuję się monitoringiem w oświacie, jestem także nauczycielką w liceum, w dodatku osobą, która, nie będąc dyrektorką szkoły, od lat asystuje dyrektorce w organizowaniu egzaminów maturalnych. Znam więc przepisy oraz praktykę ich stosowania, od tej, nazwijmy to, drugiej strony. Byc może jednak jestem o tyle nieodpowiednią osobą, żeby się na ich temat wypowiadać, że (wraz z nieżyjącą już Ireną Dzierzgowską, która pisała o tym w swego czasu w liście otwartym do Krzysztofa Konarzewskiego) należę do tej mniejszości wśród osób zajmujących się edukacją, która uważa, że egzaminy zewnętrzne winny zostać zniesione. (pisałyśmy o tym trochę w raporcie z 2011 roku, "Egzaminy zewnętrzne - jak o nich rozmawiać".
Szanowny Panie Dyrektorze, list niniejszy jest tylko podziękowaniem za dotychczasową korespondencję. Chwilowo nie mam kolejnych pilnych pytań czy wątpliwości, z pewnością jednak nie raz będę je jeszcze zgłaszała.
pozdrawiam serdecznie
Anna Dzierzgowska
od: Anna Dzierzgowska
Społeczny Monitor Edukacji
dotyczy: procedur przeprowadzania egzaminów maturalnych
Szanowny Panie Dyrektorze,
po pierwsze, chciałam nieśmiało przypomnieć, że o ile na e-mail z 12 listopada otrzymałam odpowiedź błyskawicznie, wątpliwości, które zgłosiłam w nastęnej wiadomości, datowanej na 19 listopada, pozostają bez odpowiedzi.
Równocześnie chciałabym prosić o informację na temat tego, jaka jest dokładnie podstawa prawna (proszę o podanie tytułu odnośnej ustawy/rozporządzenia, artykuł odnoszący się bezpośrednio do wydanych zaleceń) zalecenia dotyczącego sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej planów sal egzaminacyjnych, opisanego w Procedurach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15 na stronach 34, 56, 59-60, 62, 63, w załączniku L_21 do procedur.
Łączę wyrazy poważania i pozdrawiam
Anna Dzierzgowska
2. Odpowiedź dyrektora CKE, 11 grudnia:
Szanowna Pani,
uprzejmie dziękuję za wiadomość. Na pytanie dotyczące planów sal odpowiem w następnej wiadomości. W tej chciałbym prosić o wskazanie w Pani e-mailu z 19 listopada br. (załączonym poniżej) kwestii, w stosunku do których oczekiwałaby Pani mojego stanowiska, bowiem nie jestem w stanie zidentyfikować w treści tej wiadomości jakichkolwiek „wątpliwości”, o których pisze Pani w dzisiejszej wiadomości, stąd też brak reakcji ze strony CKE. Jeżeli będzie Pani tak uprzejma i owe „wątpliwości” wskaże, bezzwłocznie się do nich odniosę.
Załączam pozdrowienia
MS
[do odpowiedzi dołączono mój mail z 19 listopada]
3. Odpowiedź moja, 11 grudnia:
Szanowny Panie Dyrektorze,
jak rozumiem, nadużyłam trybu oznajmującego. Zatem już wyjaśniam:
- moja podstawowa wątpliwość dotyczyła tego, czy użycie akurat formatu docx i tylko tego formatu (jak ma to miejsce w przypadku większości załączników do procedur maturalnych), choć uzasadnione z punktu widzenia przepisów, w wystarczającym stopniu spełnia zasady dokładności, komatybilności i neutralności technologicznej. Albo, mówiąc prościej i z użyciem trybu pytającego: czy mamy pewność, że właśnie ten format (i sam fakt użycia tylko jednego formatu) jest praktyczny, użyteczny i może ułatwić dyrektorkom i dyrektorom szkół pracę?
- mail z 19 listopada zakończyłam apelem o udostępnienie załączników do procedur maturalnych (a także innych dokumentów, niezbędnych szkołom dla prawidłowego prowadzenia egzaminów) także w innych formatach, celem ułatwienia pracy osobom, przygotowującym egzaminy. Rozumiem, że powinnam była ująć ten apel w postaci pytania, zapytuję zatem: czy Centralna Komisja Ezgaminacyjna przewiduje w najbliższym czasie udostępnienie załączników do procedur egzaminacyjnych (oraz innych dokumentów, niezbędnych do przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych) przynajmniej jeszcze w formacie pdf oraz w jednym z formatów łatwo dostępnych dla szkół, nie korzystających z produktów Microsoft? Jeśli nie przewiduje, to dlaczego? I szerzej: czy Centralna Komisja Egzaminacyjna i/lub Ministerstwo Edukacji Narodowej przewidują lub planują działania, mające na celu odbiurokratyzowanie egzaminów zewnętrznych i zmniejszenie obciążenia dyrektorek i dyrektorów szkół związanego z liczbą niezbędnych dokumentów?
Dziękuję za zwrócenie mi uwagi na brak precyzji mojego listu, w nastepnych postaram się być już bardzo precyzyjna, tak, by nie marnować niepotrzebnie Pańskiego czasu.
Łączę wyrazy poważania i pozdrawiam
Anna Dzierzgowska
4. Odpowiedź dyrektora CKE, 11 grudnia:
Szanowna Pani,
uprzejmie dziękuję za odpowiedź. Pani poprzedniej wiadomości w żadnym momencie nie traktowałem jako próby marnowania mojego czasu – doceniamy i rozważamy uwagi zgłaszane przez różnych partnerów społecznych. [podkreślenie moje - AD] Na Pani pytania z przyjemnością odpowiem.
Załączam pozdrowienia
MS
5. Mail od dyrektora CKE, noc z 11 na 12 grudnia [podkreślenia moje - AD, z wyjątkiem podkreśleń w cytowanych fragmentach rozporządzenia]
Szanowna Pani,
przedstawiam poniżej stanowisko CKE w odniesieniu do kwestii, które podniosła Pani w e-mailu z 11 grudnia br. oraz wcześniejszym e-mailu z 19 listopada br.
Kwestia 1. Format plików stanowiących załączniki do procedur („czy mamy pewność, że właśnie ten format (i sam fakt użycia tylko jednego formatu) jest praktyczny, użyteczny i może ułatwić dyrektorkom i dyrektorom szkół pracę?”; „czy Centralna Komisja Egzaminacyjna przewiduje w najbliższym czasie udostępnienie załączników do procedur egzaminacyjnych (oraz innych dokumentów, niezbędnych do przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych) przynajmniej jeszcze w formacie pdf oraz w jednym z formatów łatwo dostępnych dla szkół, nie korzystających z produktów Microsoft? Jeśli nie przewiduje, to dlaczego?”)
Jak już pisałem w pierwszym e-mailu (z 13 listopada br.) załączniki w formacie edytowalnym zostały zamieszczone na stronach CKE i oke w odpowiedzi na prośby dyrektorów szkół kierowane do komisji, było to zatem działanie nakierowane na ułatwienie dyrektorom szkół pracy. Nie przewidujemy powszechnego udostępniania załączników w innych formatach. Załączniki w formacie *.pdf były – co dyrektorzy często podkreślali – mało przydatne, bowiem nie mieli oni możliwości edytowania ich. O załączniki w innych formatach nikt dotychczas nie prosił, więc nie wydaje nam się konieczne przygotowywanie kilkudziesięciu stron dokumentów w formatach typowych dla kilku lub kilkunastu różnych programów freeware. Chciałbym jednocześnie podkreślić – co zresztą uczyniłem już w poprzedniej wiadomości – że jeżeli dyrektor szkoły zwróci się do nas z prośbą o przygotowanie załączników w konkretnym formacie, będziemy starali się tę prośbę spełnić.
Kwestia 2. „Odbiurokratyzowanie” egzaminów („czy Centralna Komisja Egzaminacyjna i/lub Ministerstwo Edukacji Narodowej przewidują lub planują działania, mające na celu odbiurokratyzowanie egzaminów zewnętrznych i zmniejszenie obciążenia dyrektorek i dyrektorów szkół związanego z liczbą niezbędnych dokumentów?”)
W przypadku egzaminów zewnętrznych, a więc egzaminów, które w większości przypadków są tzw. egzaminami wysokiej stawki / egzaminami doniosłymi, należy bardzo dogłębnie rozważyć, czy działanie bądź dokument, który wydaje nam się niepotrzebną biurokracją, nie stanowi tak naprawdę niezbędnej dokumentacji, która w toku chociażby odwołania od wyniku może okazać się niezbędna do podjęcia właściwego rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie. Cała dokumentacja związana z organizacją oraz przeprowadzaniem egzaminów zewnętrznych została poddana wnikliwej analizie przez członków zespołu ds. odbiurokratyzowania dokumentacji szkolnej. Miałem przyjemność uczestniczyć w posiedzeniu prac tego zespołu ( [informacja o działaniach zespołu na stronie MEN]), podczas którego dokumentacja egzaminacyjna była analizowana. Zespół zgłosił kilka szczegółowych uwag do kilku załączników do procedur przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów (np. usunięcie kolumny z datą urodzenia w protokole zbiorczym części ustnej egzaminu maturalnego – co zostało uczynione), natomiast nie skierowano wniosku o usunięcie któregokolwiek z załączników jako takiego. Dyrektorzy szkół doskonale rozumieją konieczność dokumentowania organizacji i przebiegu egzaminów, pomimo wysiłku, jaki bez wątpienia muszą włożyć w te prace.
Centralna Komisja Egzaminacyjna pozostaje wyczulona na głosy dyrektorów szkół oraz nauczycieli dotyczące procedur egzaminacyjnych i nie pozostaje obojętna na opinie tych gremiów. W 2014 r. zorganizowane było spotkania z przedstawicielami Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO; jednokrotnie) oraz Stowarzyszenia Dyrektorów Szkół Średnich (dwukrotnie), podczas których omówione zostały kwestie związane np. z organizacją części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego oraz zmian w procedurach w roku szkolnym 2014/2015. Dodatkowo – na moją prośbę – kierownictwo OSKKO umożliwiło mi zabieranie głosu na forum przeznaczonym dla członków tego stowarzyszenia (np.[forum OSKKO]), gdzie dyrektorzy szkół również zgłaszają różne wątpliwości oraz postulaty dotyczące przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów. W efekcie ww. spotkań oraz mojego uczestnictwa w ww. forum w procedurach organizowania i przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów wprowadzone zostały zmiany, a zaktualizowane procedury zostały opublikowane na początku grudnia br.
Dokładamy wszelkich starań, aby być na bieżąco z postulatami środowiska dyrektorów szkół dotyczącymi procedur i tam, gdzie jest to możliwe, wprowadzamy pożądane modyfikacje, mając jednak na względzie również zachowanie bezpieczeństwa materiałów egzaminacyjnych, jednolitości procedur przeprowadzania egzaminów, w tym zapewnienia samodzielności pracy zdających.
Kwestia 3. Plany sal egzaminacyjnych („jaka jest dokładnie podstawa prawna (proszę o podanie tytułu odnośnej ustawy/rozporządzenia, artykuł odnoszący się bezpośrednio do wydanych zaleceń) zalecenia dotyczącego sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej planów sal egzaminacyjnych, opisanego w Procedurach organizowania i przeprowadzania egzaminu maturalnego w roku szkolnym 2014/15 na stronach 34, 56, 59-60, 62, 63, w załączniku L_21 do procedur”)
Żadna ustawa ani rozporządzenie nie są w stanie uregulować każdej najdrobniejszej kwestii związanej z jakąkolwiek dziedziną życia społecznego, w tym również z przeprowadzaniem sprawdzianu i egzaminów – wiele kwestii regulują dokumenty wewnętrzne, zapisy dobrych praktyk, zalecenia, rekomendacje itp. Zalecenie sporządzania i dołączania do dokumentacji egzaminacyjnej (pozostającej w szkole) planów sal egzaminacyjnych stanowi praktyczną realizację poniższych przepisów określonych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU Nr 83, poz. 562, ze zm.), w tym w szczególności rozporządzenia zmieniającego powyższe rozporządzenie z 25 kwietnia 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 520).
[w oryginalnym mailu odpowiednie artykuły wymienione były w postaci tabeli; nie mamy możliwości przedstawienia ich w tej postaci na stronie Monitora - AD]
- Sprawdzian i egzamin gimnazjalny
§ 45 ust. 1
W czasie trwania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego każdy uczeń (słuchacz) pracuje przy osobnym stoliku. Stoliki są ustawione w jednym kierunku, w odległości zapewniającej samodzielność pracy uczniów (słuchaczy).
§ 45 ust. 3
Uczeń (słuchacz) samodzielnie rozwiązuje zadania zawarte w zestawie zadań, w szczególności tworzy własny tekst lub własne rozwiązania zadań w czasie trwania sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego.
§ 47 ust. 2–3
2. W przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy niesamodzielnego rozwiązywania zadań zawartych w zestawie zadań przez ucznia (słuchacza) dyrektor komisji okręgowej, w porozumieniu z dyrektorem Komisji Centralnej, unieważnia odpowiednią część sprawdzianu lub dany zakres albo poziom odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego tego ucznia (słuchacza).
3. Przepis ust. 2 stosuje się również w przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy ucznia (słuchacza) występowania w jego pracy jednakowych sformułowań wskazujących na udostępnienie rozwiązań innemu uczniowi (słuchaczowi) lub korzystanie z rozwiązań innego ucznia (słuchacza).
§ 47 ust. 4
Dyrektor komisji okręgowej przekazuje dyrektorowi szkoły oraz, za jego pośrednictwem, rodzicom (prawnym opiekunom) ucznia lub słuchaczowi, któremu zostały unieważnione odpowiednia część sprawdzianu lub dany zakres albo poziom odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego, pisemną informację o przyczynach unieważnienia.
- Egzamin maturalny
§ 83 ust. 1
W czasie trwania części pisemnej egzaminu maturalnego każdy zdający pracuje przy osobnym stoliku. Stoliki są ustawione w jednym kierunku, w odległości zapewniającej samodzielność pracy zdających.
§ 83 ust. 4
Absolwent samodzielnie rozwiązuje zadania zawarte w arkuszu egzaminacyjnym, w szczególności tworzy własny tekst lub własne rozwiązania zadań w czasie trwania egzaminu maturalnego.
§ 99 ust. 2 i 2a
2. W przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej niesamodzielnego rozwiązywania przez zdającego zadań zawartych w arkuszu egzaminacyjnym dyrektor komisji okręgowej, w porozumieniu z dyrektorem Komisji Centralnej, unieważnia część pisemną egzaminu maturalnego z danego przedmiotu tego zdającego.
2a. Przepis ust. 2 stosuje się również w przypadku stwierdzenia podczas sprawdzania pracy egzaminacyjnej zdającego występowania w jego pracy egzaminacyjnej jednakowych sformułowań wskazujących na udostępnienie rozwiązań innemu zdającemu lub korzystanie z rozwiązań innego zdającego.
§ 99 ust. 4
Dyrektor komisji okręgowej przekazuje dyrektorowi szkoły oraz, za jego pośrednictwem, absolwentowi, któremu został unieważniony egzamin maturalny
z danego przedmiotu odpowiednio w części pisemnej lub w części ustnej, pisemną informację o przyczynach unieważnienia.
Zalecenie przygotowania planów sal egzaminacyjnych (w przypadku sal, w których do egzaminu przystępuje trzech lub więcej zdających) związane jest ściśle z jednej strony – z koniecznością zapewnienia samodzielności pracy zdających, z drugiej zaś – z koniecznością zapewnienia dokumentacji przebiegu egzaminu, na podstawie której dyrektor oke w porozumieniu z dyrektorem CKE będzie mógł podjąć decyzję dotyczącą unieważnienia egzaminu danego zdającego. Plany sal egzaminacyjnych stanowią wewnętrzną dokumentację przebiegu egzaminu maturalnego; potrzebny będzie wyłącznie w tych przypadkach, kiedy zachodzić będzie uzasadnione podejrzenie co do niesamodzielności pracy zdającego podczas egzaminu zgłoszone przez egzaminatora podczas sprawdzania prac egzaminacyjnych. Dotychczas dyrektor OKE podejmował decyzję o unieważnieniu pracy danego zdającego lub danych zdających wyłącznie na podstawie analizy sformułowań zawartych w pracach egzaminacyjnych. W tej chwili – po wprowadzeniu zalecenia sporządzania planu sali egzaminacyjnej – dyrektor OKE oraz dyrektor CKE będą mieli dodatkowo możliwość przeanalizowania, czy do niesamodzielności polegającej na udostępnieniu rozwiązań innemu zdającemu lub korzystaniu z rozwiązań innego zdającego w ogóle mogło dojść, tzn. czy dwaj zdający, których prace egzaminacyjne mają zostać unieważnione, mieli fizyczną możliwość komunikowania się podczas egzaminu (upraszczając – czy siedzieli koło siebie). Jeżeli okaże się, że dwaj zdający siedzieli w odległości uniemożliwiającej jakikolwiek kontakt, podjęcie decyzji o unieważnieniu ze względu na niesamodzielność pracy będzie wymagało zebrania kolejnych dowodów lub rezygnacji z zamierzenia unieważnienia. Pomimo tego, że unieważnienia egzaminu maturalnego stanowią ok. 0,02% wszystkich prac, to każde unieważnienie wiąże się z poważnymi konsekwencjami dla zdającego. Dlatego też dyrektorzy komisji okręgowych oraz dyrektor Komisji Centralnej chcą mieć całkowitą pewność, że decyzję o unieważnieniu podejmują po wnikliwym rozważeniu sytuacji w różnych jej aspektach. Działanie, o które Pani pyta, to działanie przede wszystkim z myślą o dobru zdających. Pragnę podkreślić, że plany sal:
- mogą być sporządzanie odręcznie, bez żadnej konieczności jakiegokolwiek oznaczania czegokolwiek kolorami
- stanowią wewnętrzną dokumentację egzaminu – pozostają w szkole; są przesyłane do OKE wyłącznie w sytuacji, w której wystąpi uzasadnione podejrzenie o niesamodzielności pracy zdającego/zdających
- są standardowo stosowane w większości znanych mi egzaminów międzynarodowych, w tym m.in. w maturze międzynarodowej (IB), gdzie są dołączane do koperty z każdej sali i udostępnianie egzaminatorom, którzy sami podczas sprawdzania prac mogą sprawdzić, czy mogło dojść do udostępnienia rozwiązań innemu zdającemu lub korzystania z rozwiązań innego zdającego.
Z poważaniem
M. Smolik
5. Moja odpowiedź z 13 grudnia:
Szanowny Panie Dyrektorze,
bardzo dziękuję za tak obszerną i konkretną odpowiedź. Nasza korespondencja została już opublikowana na stronach Monitora; tu [link do niniejszej strony - AD] znajdują sie nasze ostatnie maile wraz z odnośnikami do wcześniejszej korespondencji.
W ramach naszego projektu monitoringowego, zamierzamy poddać nadchodzące zmiany w ustawie o systemie oświaty oraz dokonane w ciągu kilku ostatnich lat zmiany w rozporządzeniu o ocenianiu, analizie ekspertek i ekspertów, znawczyń i znawców prawa oświatowego i praw człowieka. Pozwolę sobie przekazać Panu te analizy, kiedy tylko zostaną ukończone (planujemy je na mniej więcej styczeń 2015 roku), w nadziei, że jakiekolwiek by nie były ich wyniki, mogą okazać się interesujące.
Być może powinnam była zaznaczyć w naszej wcześniejszej korespondencji, że poza tym, iż od lat zajmuję się monitoringiem w oświacie, jestem także nauczycielką w liceum, w dodatku osobą, która, nie będąc dyrektorką szkoły, od lat asystuje dyrektorce w organizowaniu egzaminów maturalnych. Znam więc przepisy oraz praktykę ich stosowania, od tej, nazwijmy to, drugiej strony. Byc może jednak jestem o tyle nieodpowiednią osobą, żeby się na ich temat wypowiadać, że (wraz z nieżyjącą już Ireną Dzierzgowską, która pisała o tym w swego czasu w liście otwartym do Krzysztofa Konarzewskiego) należę do tej mniejszości wśród osób zajmujących się edukacją, która uważa, że egzaminy zewnętrzne winny zostać zniesione. (pisałyśmy o tym trochę w raporcie z 2011 roku, "Egzaminy zewnętrzne - jak o nich rozmawiać".
Szanowny Panie Dyrektorze, list niniejszy jest tylko podziękowaniem za dotychczasową korespondencję. Chwilowo nie mam kolejnych pilnych pytań czy wątpliwości, z pewnością jednak nie raz będę je jeszcze zgłaszała.
pozdrawiam serdecznie
Anna Dzierzgowska
A.D., 13 grudnia 2014
Zobacz też:
Mail do CKE: problem z formatem materiałów maturalnych (listopad 2014)
Mail do CKE c.d.: odpowiedź dyrektora CKE i kolejny e-mail Monitora (listopad 2014)
