Monitor.edu.pl / Analizy Kanał RSS: Monitor Edukacji

Szkolnictwo zawodowe – kalendarium 1990-2015

Kanał RSS: Newsy edukacyjne
Lata 1990-1999: stopniowe wygaszanie i likwidacja zasadniczych szkół zawodowych – głównie z powodu restrukturyzacji lub zamykania przedsiębiorstw prowadzących szkoły przyzakładowe.

1999: reforma edukacji (minister Mirosław Handke) objęła, między innymi, szkolnictwo zawodowe. Młodzież po gimnazjum dostała wybór: dwuletnie szkoły zawodowe, trzyletnie licea ogólnokształcące, trzyletnie licea profilowane, czteroletnie technika, dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące (dla absolwentów szkół zawodowych), trzyletnie technika uzupełniające, szkoły policealne oraz trzyletnie szkoły specjalne.

Powołano Centralną Komisję Egzaminacyjną oraz osiem komisji okręgowych.
Ponieważ finansowanie szkół stało się głównie zadaniem samorządów – dodatkowo nasilił się trend likwidacji szkół zawodowych, znacznie droższych w utrzymaniu od liceów.

Zgodne to było z oficjalną polityką – wśród założeń reformy było doprowadzenie do tego, by 80 procent uczniów zdawało maturę, a połowa z nich szła na studia.

Ustawa o reformie ustroju szkolnego (Dz.U. 1999 nr 12 poz.96) z 8 stycznia 1999 roku zakładała wprowadzenie szkół ponadgimnazjalnych od 1 września 2002 roku, po likwidacji większości zasadniczych szkół zawodowych – kształcenie zawodowe miało przejść do szkół pomaturalnych (wraz z akademickimi).

2004: w ramach reformy edukacji zapoczątkowanej w 1999 roku wprowadzono zewnętrzny egzamin państwowy potwierdzający kwalifikacje zawodowe (egzamin zawodowy), przeprowadzany przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne, pod nadzorem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Zastąpił on dotychczasowy egzamin z nauki zawodu i egzamin z przygotowania zawodowego. Zgodnie z wprowadzonymi przepisami egzamin zawodowy ma dwa etapy: pisemny (dwie części) oraz praktyczny. Absolwent, który zdał egzamin otrzymuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Na wniosek absolwenta, do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dołącza się Europass – Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe.

8 maja 2004 ukazało się rozporządzenie MENiS w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (zawody, typy szkół, w których kształcenie w tych zawodach).

Lata 2004-2011: kilkanaście rozporządzeń MEN w sprawie podstaw programowych kształcenia dla różnych zawodów.

2007: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego

2009: Ustawa z dnia 19.03.2009 o zmianie ustawy o systemie oświaty i o zmianie niektórych innych ustaw wprowadziła nową definicję podstawy programowej w zawodzie oraz zasadę, że egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe jest przeprowadzany na podstawie standardów wymagań zgodnymi z podstawą programową.

2010: Rozporządzenie MEN w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe; doprecyzowane rozporządzeniem MEN z dnia 21 stycznia 2011 r.

2008-2010: powstaje Polska Rama Kwalifikacji, w wyniku realizacji postulatu Procesu Bolońskiego dotyczącego wypracowania możliwości porównywania osiągnięć i kwalifikacji uczących się “przez całe życie”. Narzędziem służącym do realizacji tego zalecenia są Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji, do których opracowania i wdrożenia obliguje polską stronę komunikat z Bergen z 2005 roku (obszar szkolnictwa wyższego) i Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 2008 roku (dla całego systemu edukacji). Krajowe Ramy Kwalifikacji odnoszą się zarówno do Europejskich i Bolońskich Ram.

Europejskie Ramy Kwalifikacji nie opisują określonych kwalifikacji lub kompetencji jednostki – konkretne kwalifikacje powinny być odniesione do właściwego poziomu europejskich ram kwalifikacji poprzez krajowe ramy kwalifikacji.

Schemat Polskiej Ramy Kwalifikacji został stworzony w wyniku projektu "Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu Krajowych Ram Kwalifikacji" realizowanego w latach 2008-2010 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej

2011: gruntowna, wręcz rewolucyjna, zmiana modelu kształcenia zawodowego na poziomie średnim – począwszy od wdrożenia nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach i zmodyfikowania klasyfikacji zawodów szkolnych, a na zmianie struktury szkolnictwa ponadgimnazjalnego kończąc (Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 205, poz. 1206).

Cel – zwiększenie skuteczności i efektywności systemu kształcenia zawodowego oraz zharmonizowania go z rynkiem pracy poprzez:
1. zmodyfikowanie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z uwzględnieniem podziału zawodów na kwalifikacje oddzielnie potwierdzane w procesie kształcenia;
2. wdrożenie nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach;
3. dostosowanie struktury szkolnictwa do nowego modelu kształcenia zawodowego i ustawicznego, w tym;
a) ujednolicenie cyklu edukacyjnego w zasadniczej szkole zawodowej;
b) konsolidacja edukacji zawodowej i ustawicznej w centrach kształcenia zawodowego i ustawicznego;
c) umożliwienie osobom dorosłym nabywania kwalifikacji zawodowych w formach kursowych (kursy kwalifikacyjne oraz umiejętności zawodowych); kwalifikacyjne kursy zawodowe dla dorosłych mogą prowadzić nie tylko szkoły, ale też placówki oświatowe oraz firmy szkoleniowe.
4. ujednolicenie systemu egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe oraz wprowadzenie możliwości zdawania egzaminów po uczeniu się pozaformalnym (kursy) i nieformalnym;
5. włączenie szkół prowadzących kształcenie zawodowe w system kształcenia ustawicznego.
6. likwidację (do września 2014) liceów profilowanych.
Nowelizacja ustawy o systemie oświaty dotycząca zmian w kształceniu weszła w życie z dniem 1 września 2012 r.

Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, wprowadzono kształcenie w zakresie 200 zawodów i 252 kwalifikacji wyodrębnionych w ramach zawodów.

Poszczególne zawody przypisano do ośmiu obszarów kształcenia.

Nauka w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe realizowana jest w oparciu o dwie podstawy programowe: kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodach. W nowej podstawie programowej określone są wiedza i umiejętności zawodowe oraz kompetencje personalne i społeczne. Zgodnie z ideą europejskich ram kwalifikacji zostały one opisane jako oczekiwane efekty kształcenia. Nowa podstawa programowa jest zgodna z Polską Ramą Kwalifikacji.

Zawody ujęte w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego to zawody jedno-, dwu- i trój-kwalifikacyjne. Siedem zawodów to zawody z obszaru szkolnictwa artystycznego, dla których nie wyodrębniono kwalifikacji.

Każda kwalifikacja potwierdzana jest osobnym zewnętrznym egzaminem zawodowym. Do egzaminów mogą przystępować osoby, które są uczniami szkół zawodowych, skończyły kursy kwalifikacyjne lub nauczyły się same (w czasie pracy).

Po zdobyciu wszystkich kwalifikacji wymaganych w danym zawodzie dostaje się dyplom to potwierdzający.

Podstawy programowe oraz przykładowe programy (przedmiotowe i modułowe) dla zawodów opracowały mieszane zespoły ekspertów, nauczycieli zawodów oraz pracodawców, w ramach systemowego projektu POKL EFS “Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego”, koordynowanego przez KOWEZiU.

Nowe podstawy programowe dla wszystkich zawodów wprowadzono Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Zaczęły obowiązywać od 1 września 2012.

Podstawa programowa, została określona w trzech częściach:
1) część I określa ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego oraz obejmuje tabelę zawierającą wykaz kwalifikacji wraz z ich powiązaniami z zawodami i efektami kształcenia;
2) część II określa: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach;
3) część III określa opis kształcenia w poszczególnych zawodach zawierający: nazwy i symbole cyfrowe zawodów, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, cele kształcenia w zawodach, nazwy kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, warunki realizacji kształcenia w zawodach, minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego oraz możliwości uzyskania dodatkowych kwalifikacji w zawodach w ramach obszaru kształcenia określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

24 lutego 2012 r. ukazało się rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 262) - opisujące zasady nowych egzaminów zawodowych – z kwalifikacji, a jako uzupełnienie – rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 września 2012 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych‎.

Egzamin zawodowy może być przeprowadzany w ciągu całego roku szkolnego w terminie ustalonym przez dyrektora komisji okręgowej, w uzgodnieniu z dyrektorem Komisji Centralnej.

System zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie obejmuje również słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz osoby, które potwierdzają kwalifikacje w zawodzie w trybie eksternistycznym. Po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie osoba dorosła również otrzymuje świadectwo potwierdzające daną kwalifikację.

Potwierdzenie wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie oraz uzyskanie odpowiedniego poziomu wykształcenia jest warunkiem otrzymania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe oraz suplementu do dyplomu.

Na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej opublikowane są informatory zawierające przykładowe pytania i zadania, jakie mogą wystąpić na egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie, wraz z rozwiązaniami.

2014: Udostępniono repozytorium 169 kursów do kształcenia zawodowego wytworzonych w ramach projektu systemowego KOWEZiU „Model systemu wdrażania i upowszechniania kształcenia na odległość w uczeniu się przez całe życie”. Każdy kurs jest dostępny jako podgląd (jak wygląda kurs e-learningowy w danym zakresie tematycznym), do pobrania z repozytorium (plik w formacie mbz, Moodle 2.6) i/lub materiały źródłowe.

Kursy są udostępnione na otwartej licencji, co oznacza, że szkoły i placówki mogą rozwijać ich zasoby, uaktualniać, poprawiać merytorycznie i dostosowywać do własnych potrzeb. Kursy dedykowane są słuchaczom kwalifikacyjnych kursów zawodowych i mogą być wykorzystywane na zajęciach przez placówki publiczne i niepubliczne kształcenia ustawicznego oraz inne podmioty, w tym szkoły.

rok szkolny 2014/2015 został ogłoszony przez Ministerstwo Edukacji Narodowej Rokiem Szkoły Zawodowców.

Wszystkim zainteresowanym szkolnictwem zawodowych polecamy zasoby i materiały dostępne na stronie Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej. KOWEZIU jest centralną, publiczną placówką doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego oraz nauczycieli szkół dla dorosłych o ogólnopolskim zasięgu działania. Organem prowadzącym Ośrodek jest Minister Edukacji Narodowej.
Małgorzata Piotrowska, 27 września 2015

Twoja opinia


Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG.
Fundusze EOG Fundacja im. Stefana Batorego Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży