Szkolnictwo zawodowe - słowniczek
Jak jest, czyli słowniczek pojęć, związanych z obowiązującym obecnie (czyli w 2016 roku, jeszcze przed wejściem w życie zmian, projektowanych przez ekipę ministra Anny Zalewskiej) systemem kształcenia zawodowego:
Zasadnicza szkoła zawodowa: od reformy z 1999 roku – trzyletnia szkoła ponadgimnazjalna, dająca wykształcenie zasadnicze zawodowe, umożliwiająca zdanie egzaminu i uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie; umożliwia także dalsze kształcenie w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych i/lub na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. W szkole zawodowej realizowana jest odpowiednia podstawa programowa kształcenia ogólnego oraz podstawa programowa kształcenia w zawodach.
Patrz też: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej
oraz: M. Piotrowska, Szkolnictwo zawodowe 1990-2015, Społeczny Monitor Edukacji
Technikum: od reformy z 1999 roku szkoła czteroletnia, umożliwiająca (po zdaniu odpowiedniego egzaminu) uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. W technikach realizowana jest podstawa programowa kształcenia ogólnego w takim zakresie, że absolwentki i absolwenci techników mogą przystępować także do matury.
Podstawa programowa kształcenia w zawodach: określona rozporządzeniem MEN z 2012 roku, dotyczy wszystkich typów szkół zawodowych (zasadniczych szkół zawodowych, techników, szkół policealnych). Składa się z trzech części: pierwsza określa ogólne cele kształcenia zawodowego, druga – cele i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, trzecia wreszcie – zawiera opis kształcenia w poszczególnych zawodach. Zawody (których jest ponad 200, określonych w rozporządzeniu MEN o klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, przy czym lista ta jest zmienna) pogrupowane są w ośmiu obszarach: 1. administracyjno-usługowy, 2. Budowlany; 3. elektryczno-elektroniczny; 4. mechaniczny i górniczo-hutniczy; 5. rolniczo-leśny z ochroną środowiska; 6. turystyczno-gastronomiczny; 7. medyczno-społeczny; 8. artystyczny.
Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów obejmują zaś takie dziedziny, jak: bezpieczeństwo i higiena pracy, podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej, język obcy ukierunkowany zawodowo, kompetencje personalne i społeczne, organizacja pracy małych zespołów.
Patrz też: Linki do podstawy programowej kształcenia w zawodach na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
(Nawiasem mówiąc, w oficjalnych dokumentach poszczególne grupy zawodów mają oznaczenia literowe, zawody w ramach tych grup – cyfrowe, kody mają także konkretne kwalifikacje i efekty kształcenia… wszystko to sprawia, że do lektury dokumentów na temat szkolnictwa zawodowego przydałyby kwalifikację w zakresie łamania szyfrów – niestety, takie na żadnej liście nie występują…).
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół zawodowych: od 2012 roku dla wszystkich przedmiotów oprócz matematyki i języka polskiego obowiązuje w zasadniczych szkołach zawodowych podstawa programowa taka, jak w innych szkołach ponadgimnazjalnych (licea i technika) na poziomie podstawowym. Absolwentki i absolwenci szkół zawodowych, idący do liceum dla dorosłych, mogą zacząć naukę od drugiej klasy.
Liceum ogólnokształcące dla dorosłych: do niedawna w Polsce działały różne formy szkół pośrednich między zawodowymi a ogólnokształcącymi oraz uzupełniających: licea profilowane (dla młodzieży i dorosłych; trzyletnie, uczące zawodu, kończące się maturą, istniały w latach 1999-2012), licea i technika uzupełniające dla młodzieży i dorosłych, szkoły zawodowe dla dorosłych. Wszystkie te formy zostały zlikwidowane w ramach reformy, która weszła w życie w roku 2012. Obecnie jeśli absolwent/ka szkoły zawodowej chce zdawać maturę, może kontynuować naukę w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych.
Kwalifikacyjne kursy zawodowe: wprowadzona w 2012 roku forma kształcenia dorosłych; dla każdego zawodu określone zostały poziomy kwalifikacji (na ogół trzy) i te kwalifikacje można zdobywać na kursach, potwierdzając ich zdobycie kolejnymi egzaminami. Ukończenie kursów na wszystkich poziomach dla danego zawodu osobom z wykształceniem średnim umożliwia zdobycie tytułu technika. Osoba po szkole zawodowej, żeby zostać technikiem, musi, oprócz przejścia kursów, uzupełnić wykształcenie w liceum dla dorosłych. Egzaminy organizuje Centralna Komisja Egzaminacyjna; mogą je też organizować upoważnieni pracodawcy. Prowadzenie kursów kwalifikacyjnych należy do zadań powiatów.
Centra Kształcenia Praktycznego: publiczne placówki oświatowo-wychowawcze, działające na mocy rozporządzenia MEN, funkcjonujące samodzielnie lub jako część zespołu szkół, prowadzą zajęcia praktyczne dla uczennic i uczniów szkół zawodowych, często są też miejscem przeprowadzania egzaminów zawodowych.
Egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie i egzaminy rzemieślnicze: Centralna Komisja Egzaminacyjna przygotowuje egzamin, zwany egzaminem zawodowym lub egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie, zgodne z podstawą programową kształcenia zawodowego. Dodatkową ścieżką zdobywania zawodu jest (dla grupy nieco ponad 100 zawodów rzemieślniczych, wśród których są też takie, których nie uczy się w szkołach) nauka połączona z pracą w zakładach rzemieślniczych (na zasadach określonych min w Kodeksie Pracy) i zdawanie egzaminów czeladniczych i mistrzowskich, przeprowadzanych przez Izby Rzemieślnicze (zasady organizowania tych egzaminów określa osobne rozporządzenie MEN, wydane na podstawie ustawy o rzemiośle). Przy czym tak, jak do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie mogą przystępować nie tylko uczniowie/uczennice i absolwenci/absolwentki szkół zawodowych, tak samo do egzaminu czeladniczego mogą przystąpić nie tylko osoby, które uczyły się rzemiosła w ramach pracy…
Patrz też: Związek Rzemiosła Polskiego – egzaminy, akty prawne
System dualny: tak zwany dualny system kształcenia zawodowego (inaczej: przemienny lub dwutorowy) oznacza najprościej mówiąc, że w danym zawodzie uczeń/uczennica w szkole uczy się teorii i kształci na poziomie ogólnym, zaś naukę zawodu pobiera u pracodawcy. Za wzorcowy uchodzi model kształcenia zawodowego w Niemczech, gdzie ponad 2/3 młodzieży kształcącej się zawodowo uczy się w systemie dualnym. Osoba, która podejmuje takie szkolenie, zostaje zatrudniona na podstawie umowy cywilno-prawnej. W miejscu pracy przez trzy lata uczy się zawodu praktycznie (przez 3-4 dni w tygodniu, otrzymując wynagrodzenie), dodatkowo przez 1-2 dni w tygodniu uczy się w szkole.
W Polsce szkoły zawodowe i technika realizowały i realizują praktyczną naukę zawodu na różne sposoby: czasem we współpracy z pracodawcami, czasem – we własnych warsztatach lub w Centrach Kształcenia Praktycznego. W technikach ponadto obowiązują praktyki zawodowe. Uczenie zawodów odbywa się także w zakładach rzemieślniczych, pod nadzorem Izb Rzemieślniczych. Dyskusja nad przemodelowaniem systemu kształcenia zawodowego, tak, by bardziej przypominał niemiecki system dualny oraz nad wprowadzeniem definicji systemu dualnego do prawa oświatowego toczyła się w Polsce od lat; nabrała tempa wraz z reformą szkolnictwa zawodowego w 2012 roku (tą reformą, w ramach której zaczęły obowiązywać nowe podstawy programowe kształcenia w zawodach i nowy system egzaminów zawodowych). W 2015 roku ministra Joanna Kluzik-Rostkowska znowelizowała rozporządzenie w sprawie praktycznej nauki zawodu, wprowadzając do niego pojęcie systemu dualnego. Na mocy rozporządzenia zajęcia praktyczne mogą (nie muszą) odbywać się u pracodawcy, na zasadach dualnego kształcenia, na podstawie umowy o pracę lub umowy między szkołą a pracodawcą.
Patrz też: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie praktycznej nauki zawodu
Oraz: IBE – Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki, 2014
Związek Rzemiosła Polskiego, Izby Rzemieślnicze, cechy – Związek Rzemiosła Polskiego jest instytucją samorządu gospodarczego. Jest to ogólnopolska organizacja pracodawców, istniejąca od 1933 roku, zrzeszająca około 300 tysięcy firm. Do Związku należy min 27 izb rzemieślniczych (które zrzeszają cechy rzemiosł i spółdzielnie rzemieślnicze z danego terenu; działają na ogół na obszarze województwa bądź jego części). Związek Rzemiosła Polskiego działa na mocy Ustawy o Rzemiośle, która przyznaje mu, między innymi, duże uprawnienia w zakresie nadzoru nad edukacją i egzaminowaniem osób uczących się w rzemiośle. Rzemiosło na mocy ustawy nadaje własne tytuły kwalifikacyjne – czeladnika i mistrza.
Patrz też: Związek Rzemiosła Polskiego – Ustawa o rzemiośle
Obowiązek szkolny a obowiązek nauki: art. 70 Konstytucji RP mówi, że prawo do nauki ma każdy (prawo do nauki dotyczy osób w dowolnym wieku); nauka jest obowiązkowa do 18 roku życia. Obowiązek nauki (pobierania nauk) w polskim prawie nie jest dokładnie tym samym, co obowiązek szkolny (obowiązek uczęszczania do szkoły): dotychczas obowiązek szkolny dotyczył uczennic i uczniów do ukończenia gimnazjum; obowiązek nauki mógł być po gimnazjum wypełniany w inny sposób, niż przez uczęszczanie do szkoły – min. przez naukę u pracodawcy. Na mocy uchwalanej właśnie nowej ustawy Prawo Oświatowe obowiązek szkolny (art. 35) „trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia” (czytaj: trwa krócej, niż dotąd).
Trochę statystyki: raport GUS „Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2015/16” (GUS przygotowuje co roku raporty na temat oświaty) podaje następujące dane, dotyczące szkół ponadgimnazjalnych:
48% wszystkich szkół ponadgimnazjalnych stanowiły licea ogólnokształcące (prawie 4 tysiące szkół);
23,7% - technika (nieco ponad 1900 szkół);
20,8% - zasadnicze szkoły zawodowe (1683 szkoły);
6% - szkoły specjalne, przygotowujące do pracy;
1,5% - szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe;
W szkołach tych uczyło się w sumie ponad milion uczennic i uczniów; 84% z nich wybrało szkoły, kończące się egzaminem maturalnym. Jest to trend, który wg GUS utrzymuje się od dłuższego czasu.
Płeć jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na wybór szkoły ponadgimnazjalnej: w liceach odsetek dziewcząt wynosi 62%, w technikach – 41%, w szkołach zawodowych – 32,6%. W niektórych szkołach zawodowych chłopcy stanowią prawie 100% uczących się – na te dane zwróciły kilka lat temu uwagę ekspertki z ONZ-owskiego Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet.
Dane publikowane min w raportach IBE wskazują, że w Polsce największa luka płacowa między kobietami i mężczyznami (na korzyść mężczyzn) występuje wśród osób z wyższym wykształceniem oraz wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Sytuację kobiet z wykształceniem zawodowym na rynku pracy badały ekspertki z koalicji Karat. Problem „upłciowienia” szkolnictwa zawodowego w Polsce oraz związku między płcią – rodzajem pracy – zarobkami zwraca uwagę organizacji pozarządowych i międzynarodowych; nie udało się jednak, jak dotąd, zainteresować tym problemem MEN (ani za czasów poprzedniej ekipy, ani za obecnej).
Na liście zawodów według MEN zdecydowana większość nazw zawodów podawana jest w rodzaju męskim. Do wyjątków należą: opiekunka środowiskowa, ortoptystka, opiekunka dziecięca, higienistka stomatologiczna, asystentka stomatologiczna (wszystkie te zawody należą do kategorii zawodów medyczno-społecznych).
Patrz też: GUS: Raporty na temat edukacji
Oraz: Koalicja Karat – raporty i materiały projektu Dyskryminacja krzyżowa: płec a szkolnictwo zawodowe
Część druga: jak będzie, czyli szkoły branżowe i miejsce edukacji zawodowej w projekcie reformy edukacji – wkrótce nastąpi.
Zasadnicza szkoła zawodowa: od reformy z 1999 roku – trzyletnia szkoła ponadgimnazjalna, dająca wykształcenie zasadnicze zawodowe, umożliwiająca zdanie egzaminu i uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie; umożliwia także dalsze kształcenie w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych i/lub na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. W szkole zawodowej realizowana jest odpowiednia podstawa programowa kształcenia ogólnego oraz podstawa programowa kształcenia w zawodach.
Patrz też: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej
oraz: M. Piotrowska, Szkolnictwo zawodowe 1990-2015, Społeczny Monitor Edukacji
Technikum: od reformy z 1999 roku szkoła czteroletnia, umożliwiająca (po zdaniu odpowiedniego egzaminu) uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. W technikach realizowana jest podstawa programowa kształcenia ogólnego w takim zakresie, że absolwentki i absolwenci techników mogą przystępować także do matury.
Podstawa programowa kształcenia w zawodach: określona rozporządzeniem MEN z 2012 roku, dotyczy wszystkich typów szkół zawodowych (zasadniczych szkół zawodowych, techników, szkół policealnych). Składa się z trzech części: pierwsza określa ogólne cele kształcenia zawodowego, druga – cele i efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, trzecia wreszcie – zawiera opis kształcenia w poszczególnych zawodach. Zawody (których jest ponad 200, określonych w rozporządzeniu MEN o klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, przy czym lista ta jest zmienna) pogrupowane są w ośmiu obszarach: 1. administracyjno-usługowy, 2. Budowlany; 3. elektryczno-elektroniczny; 4. mechaniczny i górniczo-hutniczy; 5. rolniczo-leśny z ochroną środowiska; 6. turystyczno-gastronomiczny; 7. medyczno-społeczny; 8. artystyczny.
Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów obejmują zaś takie dziedziny, jak: bezpieczeństwo i higiena pracy, podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej, język obcy ukierunkowany zawodowo, kompetencje personalne i społeczne, organizacja pracy małych zespołów.
Patrz też: Linki do podstawy programowej kształcenia w zawodach na stronie Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
(Nawiasem mówiąc, w oficjalnych dokumentach poszczególne grupy zawodów mają oznaczenia literowe, zawody w ramach tych grup – cyfrowe, kody mają także konkretne kwalifikacje i efekty kształcenia… wszystko to sprawia, że do lektury dokumentów na temat szkolnictwa zawodowego przydałyby kwalifikację w zakresie łamania szyfrów – niestety, takie na żadnej liście nie występują…).
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół zawodowych: od 2012 roku dla wszystkich przedmiotów oprócz matematyki i języka polskiego obowiązuje w zasadniczych szkołach zawodowych podstawa programowa taka, jak w innych szkołach ponadgimnazjalnych (licea i technika) na poziomie podstawowym. Absolwentki i absolwenci szkół zawodowych, idący do liceum dla dorosłych, mogą zacząć naukę od drugiej klasy.
Liceum ogólnokształcące dla dorosłych: do niedawna w Polsce działały różne formy szkół pośrednich między zawodowymi a ogólnokształcącymi oraz uzupełniających: licea profilowane (dla młodzieży i dorosłych; trzyletnie, uczące zawodu, kończące się maturą, istniały w latach 1999-2012), licea i technika uzupełniające dla młodzieży i dorosłych, szkoły zawodowe dla dorosłych. Wszystkie te formy zostały zlikwidowane w ramach reformy, która weszła w życie w roku 2012. Obecnie jeśli absolwent/ka szkoły zawodowej chce zdawać maturę, może kontynuować naukę w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych.
Kwalifikacyjne kursy zawodowe: wprowadzona w 2012 roku forma kształcenia dorosłych; dla każdego zawodu określone zostały poziomy kwalifikacji (na ogół trzy) i te kwalifikacje można zdobywać na kursach, potwierdzając ich zdobycie kolejnymi egzaminami. Ukończenie kursów na wszystkich poziomach dla danego zawodu osobom z wykształceniem średnim umożliwia zdobycie tytułu technika. Osoba po szkole zawodowej, żeby zostać technikiem, musi, oprócz przejścia kursów, uzupełnić wykształcenie w liceum dla dorosłych. Egzaminy organizuje Centralna Komisja Egzaminacyjna; mogą je też organizować upoważnieni pracodawcy. Prowadzenie kursów kwalifikacyjnych należy do zadań powiatów.
Centra Kształcenia Praktycznego: publiczne placówki oświatowo-wychowawcze, działające na mocy rozporządzenia MEN, funkcjonujące samodzielnie lub jako część zespołu szkół, prowadzą zajęcia praktyczne dla uczennic i uczniów szkół zawodowych, często są też miejscem przeprowadzania egzaminów zawodowych.
Egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie i egzaminy rzemieślnicze: Centralna Komisja Egzaminacyjna przygotowuje egzamin, zwany egzaminem zawodowym lub egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie, zgodne z podstawą programową kształcenia zawodowego. Dodatkową ścieżką zdobywania zawodu jest (dla grupy nieco ponad 100 zawodów rzemieślniczych, wśród których są też takie, których nie uczy się w szkołach) nauka połączona z pracą w zakładach rzemieślniczych (na zasadach określonych min w Kodeksie Pracy) i zdawanie egzaminów czeladniczych i mistrzowskich, przeprowadzanych przez Izby Rzemieślnicze (zasady organizowania tych egzaminów określa osobne rozporządzenie MEN, wydane na podstawie ustawy o rzemiośle). Przy czym tak, jak do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie mogą przystępować nie tylko uczniowie/uczennice i absolwenci/absolwentki szkół zawodowych, tak samo do egzaminu czeladniczego mogą przystąpić nie tylko osoby, które uczyły się rzemiosła w ramach pracy…
Patrz też: Związek Rzemiosła Polskiego – egzaminy, akty prawne
System dualny: tak zwany dualny system kształcenia zawodowego (inaczej: przemienny lub dwutorowy) oznacza najprościej mówiąc, że w danym zawodzie uczeń/uczennica w szkole uczy się teorii i kształci na poziomie ogólnym, zaś naukę zawodu pobiera u pracodawcy. Za wzorcowy uchodzi model kształcenia zawodowego w Niemczech, gdzie ponad 2/3 młodzieży kształcącej się zawodowo uczy się w systemie dualnym. Osoba, która podejmuje takie szkolenie, zostaje zatrudniona na podstawie umowy cywilno-prawnej. W miejscu pracy przez trzy lata uczy się zawodu praktycznie (przez 3-4 dni w tygodniu, otrzymując wynagrodzenie), dodatkowo przez 1-2 dni w tygodniu uczy się w szkole.
W Polsce szkoły zawodowe i technika realizowały i realizują praktyczną naukę zawodu na różne sposoby: czasem we współpracy z pracodawcami, czasem – we własnych warsztatach lub w Centrach Kształcenia Praktycznego. W technikach ponadto obowiązują praktyki zawodowe. Uczenie zawodów odbywa się także w zakładach rzemieślniczych, pod nadzorem Izb Rzemieślniczych. Dyskusja nad przemodelowaniem systemu kształcenia zawodowego, tak, by bardziej przypominał niemiecki system dualny oraz nad wprowadzeniem definicji systemu dualnego do prawa oświatowego toczyła się w Polsce od lat; nabrała tempa wraz z reformą szkolnictwa zawodowego w 2012 roku (tą reformą, w ramach której zaczęły obowiązywać nowe podstawy programowe kształcenia w zawodach i nowy system egzaminów zawodowych). W 2015 roku ministra Joanna Kluzik-Rostkowska znowelizowała rozporządzenie w sprawie praktycznej nauki zawodu, wprowadzając do niego pojęcie systemu dualnego. Na mocy rozporządzenia zajęcia praktyczne mogą (nie muszą) odbywać się u pracodawcy, na zasadach dualnego kształcenia, na podstawie umowy o pracę lub umowy między szkołą a pracodawcą.
Patrz też: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie praktycznej nauki zawodu
Oraz: IBE – Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki, 2014
Związek Rzemiosła Polskiego, Izby Rzemieślnicze, cechy – Związek Rzemiosła Polskiego jest instytucją samorządu gospodarczego. Jest to ogólnopolska organizacja pracodawców, istniejąca od 1933 roku, zrzeszająca około 300 tysięcy firm. Do Związku należy min 27 izb rzemieślniczych (które zrzeszają cechy rzemiosł i spółdzielnie rzemieślnicze z danego terenu; działają na ogół na obszarze województwa bądź jego części). Związek Rzemiosła Polskiego działa na mocy Ustawy o Rzemiośle, która przyznaje mu, między innymi, duże uprawnienia w zakresie nadzoru nad edukacją i egzaminowaniem osób uczących się w rzemiośle. Rzemiosło na mocy ustawy nadaje własne tytuły kwalifikacyjne – czeladnika i mistrza.
Patrz też: Związek Rzemiosła Polskiego – Ustawa o rzemiośle
Obowiązek szkolny a obowiązek nauki: art. 70 Konstytucji RP mówi, że prawo do nauki ma każdy (prawo do nauki dotyczy osób w dowolnym wieku); nauka jest obowiązkowa do 18 roku życia. Obowiązek nauki (pobierania nauk) w polskim prawie nie jest dokładnie tym samym, co obowiązek szkolny (obowiązek uczęszczania do szkoły): dotychczas obowiązek szkolny dotyczył uczennic i uczniów do ukończenia gimnazjum; obowiązek nauki mógł być po gimnazjum wypełniany w inny sposób, niż przez uczęszczanie do szkoły – min. przez naukę u pracodawcy. Na mocy uchwalanej właśnie nowej ustawy Prawo Oświatowe obowiązek szkolny (art. 35) „trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia” (czytaj: trwa krócej, niż dotąd).
Trochę statystyki: raport GUS „Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2015/16” (GUS przygotowuje co roku raporty na temat oświaty) podaje następujące dane, dotyczące szkół ponadgimnazjalnych:
48% wszystkich szkół ponadgimnazjalnych stanowiły licea ogólnokształcące (prawie 4 tysiące szkół);
23,7% - technika (nieco ponad 1900 szkół);
20,8% - zasadnicze szkoły zawodowe (1683 szkoły);
6% - szkoły specjalne, przygotowujące do pracy;
1,5% - szkoły artystyczne dające uprawnienia zawodowe;
W szkołach tych uczyło się w sumie ponad milion uczennic i uczniów; 84% z nich wybrało szkoły, kończące się egzaminem maturalnym. Jest to trend, który wg GUS utrzymuje się od dłuższego czasu.
Płeć jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na wybór szkoły ponadgimnazjalnej: w liceach odsetek dziewcząt wynosi 62%, w technikach – 41%, w szkołach zawodowych – 32,6%. W niektórych szkołach zawodowych chłopcy stanowią prawie 100% uczących się – na te dane zwróciły kilka lat temu uwagę ekspertki z ONZ-owskiego Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet.
Dane publikowane min w raportach IBE wskazują, że w Polsce największa luka płacowa między kobietami i mężczyznami (na korzyść mężczyzn) występuje wśród osób z wyższym wykształceniem oraz wśród osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Sytuację kobiet z wykształceniem zawodowym na rynku pracy badały ekspertki z koalicji Karat. Problem „upłciowienia” szkolnictwa zawodowego w Polsce oraz związku między płcią – rodzajem pracy – zarobkami zwraca uwagę organizacji pozarządowych i międzynarodowych; nie udało się jednak, jak dotąd, zainteresować tym problemem MEN (ani za czasów poprzedniej ekipy, ani za obecnej).
Na liście zawodów według MEN zdecydowana większość nazw zawodów podawana jest w rodzaju męskim. Do wyjątków należą: opiekunka środowiskowa, ortoptystka, opiekunka dziecięca, higienistka stomatologiczna, asystentka stomatologiczna (wszystkie te zawody należą do kategorii zawodów medyczno-społecznych).
Patrz też: GUS: Raporty na temat edukacji
Oraz: Koalicja Karat – raporty i materiały projektu Dyskryminacja krzyżowa: płec a szkolnictwo zawodowe
Część druga: jak będzie, czyli szkoły branżowe i miejsce edukacji zawodowej w projekcie reformy edukacji – wkrótce nastąpi.
Anna Dzierzgowska, 2 stycznia 2017
Zobacz też:
Część druga: jak będzie?
Jak będzie, czyli nasz komentarz do reformy także na stronach Fundacji "Przestrzeń dla Edukacji"
