Kilka użytecznych cytatów z prawa międzynarodowego
Być może brzmi to groźnie, ale naprawdę warto przeczytać:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
(uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 roku):
Artykuł 26
1. Każdy człowiek ma prawo
do nauki. Nauka jest bezpłatna, przynajmniej na stopniu podstawowym.
Nauka podstawowa jest obowiązkowa. Oświata techniczna i zawodowa jest
powszechnie dostępna, a studia wyższe są dostępne dla wszystkich
na zasadzie równości w zależności od zalet osobistych.
2. Celem
nauczania jest pełny rozwój osobowości ludzkiej i ugruntowanie poszanowania
praw człowieka i podstawowych wolności. Krzewi ono zrozumienie,
tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami, grupami rasowymi
lub religijnymi; popiera działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych
zmierzającą do utrzymania pokoju.
3. Rodzice mają prawo pierwszeństwa
w wyborze nauczania, które ma być dane ich dzieciom.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych
(przyjęty przez ONZ w 1966 roku, ratyfikowany przez Polskę):
Artykuł 13
1. Państwa Strony niniejszego
Paktu uznają prawo każdego do nauki. Są one zgodne, że nauczanie
powinno zmierzać do pełnego rozwoju osobowości i poczucia godności
ludzkiej i umacniać poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.
Są one również zgodne, że nauka powinna umożliwiać wszystkim
efektywny udział w wolnym społeczeństwie, rozwijać zrozumienie,
tolerancję i przyjaźń między wszystkimi narodami i wszystkimi grupami
rasowymi, etnicznymi lub religijnymi, jak również popierać działalność
Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz utrzymania pokoju.
2. Państwa Strony niniejszego Paktu uznają, że w celu osiągnięcia pełnej realizacji tego prawa:
- nauczanie podstawowe będzie obowiązkowe, bezpłatne i dostępne dla wszystkich;
- nauczanie średnie w jego różnych formach, włączając w to średnie nauczanie techniczne i zawodowe, będzie powszechnie dostępne dla wszystkich w wyniku zastosowania wszelkich odpowiednich środków, w szczególności stopniowego wprowadzania bezpłatnej nauki;
- nauczanie wyższe będzie w równym stopniu dostępne dla wszystkich na podstawie kryterium zdolności, w wyniku zastosowania wszystkich odpowiednich środków, w szczególności stopniowego wprowadzania bezpłatnej nauki;
- nauczanie elementarne będzie popierane lub rozwijane w możliwie największym stopniu dla osób, które nie otrzymały lub nie ukończyły pełnego wykształcenia podstawowego;
- rozwój systemu szkół wszystkich stopni będzie aktywnie kontynuowany oraz będzie ustanowiony odpowiedni system stypendiów, a warunki materialne personelu nauczającego będą stale poprawiane.
3. Państwa Strony niniejszego Paktu zobowiązują się do poszanowania wolności rodziców lub w odpowiednich przypadkach opiekunów prawnych, wyboru dla swych dzieci szkół innych niż szkoły założone przez władze publiczne, ale odpowiadających minimalnym wymaganiom w zakresie nauczania, jakie mogą być ustalone lub zatwierdzone przez Państwo, jak również zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego, zgodnie z własnymi przekonaniami.
4. Żadne postanowienie niniejszego
artykułu nie będzie interpretowane w sposób naruszający wolność
osób i instytucji do tworzenia i prowadzenia zakładów oświatowych,
z zastrzeżeniem, że będą przestrzegane zasady wymienione w ustępie
1 niniejszego artykułu i że nauka udzielana w tych zakładach będzie
odpowiadać minimalnym wymaganiom, które mogą być ustalone przez
Państwo.
Konwencja o prawach dziecka
(uchwalona przez ONZ, ratyfikowana przez Polskę w 1991 roku):
Artykuł 3
pkt. 1: We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych
przez publiczne lub prywatne instytucje opieki społecznej, sądy, władze
administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie
najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka.
Artykuł 28
1. Państwa-Strony uznają
prawo dziecka do nauki i w celu stopniowego realizowania tego prawa
na zasadzie równych szans, w szczególności:
a) uczynią nauczanie podstawowe obowiązkowym i bezpłatnym dla wszystkich;
b) będą popierać rozwój różnorodnych form szkolnictwa średniego, zarówno ogólnokształcącego, jak i zawodowego, uczynią je dostępnymi dla każdego dziecka oraz podejmą odpowiednie kroki, takie jak wprowadzenie bezpłatnego nauczania oraz udzielanie w razie potrzeby pomocy finansowej;
c) za pomocą wszelkich właściwych środków uczynią szkolnictwo wyższe dostępnym dla wszystkich na zasadzie zdolności;
d) udostępnią wszystkim dzieciom informacje i poradnictwo szkolne i zawodowe;
e) podejmą kroki na rzecz zapewnienia regularnego uczęszczania do szkół oraz zmniejszenia wskaźnika porzucania nauki.
2. Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe środki zapewniające, aby dyscyplina szkolna była stosowana w sposób zgodny z ludzką godnością dziecka i z niniejszą konwencją.
3. Państwa-Strony będą popierały i rozwijały międzynarodową współpracę w dziedzinie oświaty, w szczególności w celu przyczyniania się do zlikwidowania ignorancji i analfabetyzmu na świecie oraz ułatwienia dostępu do wiedzy naukowo-technicznej i nowoczesnych metod nauczania. W tym zakresie należy w szczególności uwzględnić potrzeby krajów rozwijających się.
Artykuł 29
1. Państwa-Strony są zgodnie, że nauka dziecka będzie ukierunkowana na:
a) rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i fizycznych dziecka;
b) rozwijanie w dziecku szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód oraz dla zasad zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych;
c) rozwijanie w dziecku szacunku dla jego rodziców, jego tożsamości kulturowej, języka i wartości, dla wartości narodowych kraju, w którym mieszka dziecko, kraju, z którego dziecko pochodzi, jak i dla innych kultur;
d) przygotowanie dziecka do odpowiedniego życia w wolnym społeczeństwie, w duchu zrozumienia, pokoju, tolerancji, równości płci oraz przyjaźni pomiędzy wszystkimi narodami, grupami etnicznymi, narodowymi i religijnymi oraz osobami rdzennego pochodzenia;
e) rozwijanie w dziecku poszanowania środowiska naturalnego.
2. Żadne postanowienie niniejszego artykułu lub artykułu 28 nie może być interpretowane w sposób naruszający wolność osób fizycznych lub ciał zbiorowych do zakładania i prowadzenia instytucji oświatowych, z zastrzeżeniem przestrzegania zasad wyrażonych w ustępie 1 niniejszego artykułu oraz wymogów, aby kształcenie w tego typu instytucjach odpowiadało minimalnym standardom, które określi dane państwo.
Artykuł 30
W tych państwach, w których istnieją mniejszości etniczne, religijne lub językowe bądź osoby pochodzenia rdzennego, dziecku należącemu do takiej mniejszości lub dziecku pochodzenia rdzennego nie można odmówić prawa do posiadania i korzystania z własnej kultury, do wyznawania i praktykowania swojej religii lub do używania własnego języka, łącznie z innymi członkami jego grupy.
Artykuł 31
1. Państwa-Strony uznają prawo dziecka do wypoczynku i czasu wolnego, do uczestniczenia w zabawach i zajęciach rekreacyjnych, stosownych do wieku dziecka, oraz do nieskrępowanego uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym.
2. Państwa-Strony będą przestrzegały oraz popierały prawo dziecka do wszechstronnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym oraz będą sprzyjały tworzeniu właściwych i równych sposobności dla działalności kulturalnej, artystycznej, rekreacyjnej oraz w zakresie wykorzystania czasu wolnego.
