Słownik pojęć projektów unijnych
Niniejszy słownik ułożony został nie alfabetycznie, ale w kolejności, jaka wydawała się nam (względnie) logiczna, tak, aby można się było zorientować we wzajemnych powiązaniach różnych pojęć:
Programy operacyjne – dokumenty służące wdrażaniu pomocy strukturalnej, przygotowywane na okres programowania przez państwa członkowskie korzystające z pomocy. Programy operacyjne podlegają przyjęciu przez Radę Ministrów i Komisję Europejską. Dokumenty te zawierają analizę dotychczasowego stanu oraz strategię rozwoju danego sektora/obszaru, przewidującą wykorzystanie pomocy z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Programy operacyjne zawierają priorytety i działania w ramach których realizowana jest strategia rozwoju.
W obecnym okresie programowania 2007-2013 w Polsce funkcjonuje:
- 5 krajowych programów operacyjnych;
- 16 regionalnych programów operacyjnych (dla każdego z województw);
- 7 programów współpracy trans granicznej;
- 2 programy współpracy transnarodowej;
- 1 program współpracy międzyregionalnej.
Okres programowania – okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o pomoc ze środków unijnych. Poprzedni okres programowania w Unii Europejskiej obejmował lata 2000-2006, przy czym dla Polski z uwagi na akcesję 1.05.2004 r. okres ten przypadł na lata 2004-2006. Obecny okres programowania dotyczy lat 2007-2013.
Priorytet – zapisana w programie operacyjnym grupa działań, służących realizacji celu szczegółowego określonego w tym programie.
Działanie – instrument wdrażania priorytetu operacyjnego; grupa projektów realizujący ten sam cel w ramach priorytetu.
Projekt – przedsięwzięcie realizowane w ramach działania, będące przedmiotem umowy o dofinansowanie projektu między beneficjentem a odpowiednią instytucją (zarządzającą, wdrażającą albo pośredniczącą. Najmniejsza dająca się wyodrębnić jednostka, uzyskująca dofinansowanie ze środków unijnych.
Projekty indywidualne – projekty o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu, wskazywane przez instytucję zarządzającą zgodnie z kryteriami zatwierdzonymi przez Komitet Monitorujący.
Projekty systemowe – projekty polegające na dofinansowaniu realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach.
Projekty konkursowe - projekty wyłonione w trybie konkursu ogłoszonego przez instytucję zarządzającą lub pośredniczącą.
Kompleksowe dokumenty strategiczne – długookresowa i średniookresowa strategia rozwoju kraju (def. MRR).
Inne dokumenty strategiczne (strategie rozwojowe, programy) tworzone dla poszczególnych dziedzin lub dla sektorów gospodarki (def. MRR). Obecnie obowiązują 42 dokumenty tego typu. MRR planuje ograniczyć ich liczbę do 9 nowych, zintegrowanych strategii rozwoju, realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju,.
Są to następujące strategie:
1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki;
2. Strategia rozwoju kapitału ludzkiego;
3. Strategia rozwoju transportu;
4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko;
5. Sprawne państwo;
6. Strategia rozwoju kapitału społecznego;
7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie;
8. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej;
9. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa.
Instytucja zarządzająca – właściwy minister lub minister rozwoju regionalnego lub, w przypadku regionalnego programu operacyjnego, zarząd województwa, odpowiedzialni za przygotowanie i realizację programu operacyjnego.
Instytucja pośrednicząca – organ administracji publicznej lub inna jednostka sektora finansów publicznych, której została powierzona, w drodze porozumienia, część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego.
Instytucja wdrażająca – podmiot publiczny lub prywatny podmiot publiczny lub prywatny, któremu na podstawie porozumienia lub umowy została powierzona, w ramach programu operacyjnego, realizacja zadań odnoszących się bezpośrednio do beneficjentów.
Komitet Monitorujący – podmiot wskazany przez kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu operacyjnego. Jego zadaniem jest m.in. zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, akceptowanie uzupełnienia programu, okresowe badanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów określonych w programie i uzupełnieniu programu. W skład komitetu monitorującego program wchodzą przedstawiciele strony rządowej, strony samorządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych.
Koszty kwalifikowane – koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione i które spełniają kryteria zasadności wyznaczone przez instytucję zarządzającą. O kwalifikowalności kosztów decydują kolejno przepisy wspólnotowe, przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz ewentualnie inne dodatkowe przepisy stanowione przez instytucję zarządzającą.
Beneficjent – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjną nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, realizująca projekty finansowane z budżetu państwa lub ze źródeł zagranicznych na podstawie decyzji lub umowy o dofinansowanie projektu.
Rezultaty – bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu operacyjnego lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u beneficjentów pomocy, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia.
Wniosek o dofinansowanie – standardowy formularz wypełniany przez beneficjenta w celu uzyskania wsparcia ze środków pomocowych. Zakres informacji zawartych we wniosku obejmuje: informacje o podmiocie zgłaszającym wniosek, informacje na temat projektu, charakterystyka działań podejmowanych podczas realizacji projektu, planowane rezultaty i wydatki, wymagane dokumenty w formie załączników.
Programy operacyjne – dokumenty służące wdrażaniu pomocy strukturalnej, przygotowywane na okres programowania przez państwa członkowskie korzystające z pomocy. Programy operacyjne podlegają przyjęciu przez Radę Ministrów i Komisję Europejską. Dokumenty te zawierają analizę dotychczasowego stanu oraz strategię rozwoju danego sektora/obszaru, przewidującą wykorzystanie pomocy z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Programy operacyjne zawierają priorytety i działania w ramach których realizowana jest strategia rozwoju.
W obecnym okresie programowania 2007-2013 w Polsce funkcjonuje:
- 5 krajowych programów operacyjnych;
- 16 regionalnych programów operacyjnych (dla każdego z województw);
- 7 programów współpracy trans granicznej;
- 2 programy współpracy transnarodowej;
- 1 program współpracy międzyregionalnej.
Okres programowania – okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę ubiegania się o pomoc ze środków unijnych. Poprzedni okres programowania w Unii Europejskiej obejmował lata 2000-2006, przy czym dla Polski z uwagi na akcesję 1.05.2004 r. okres ten przypadł na lata 2004-2006. Obecny okres programowania dotyczy lat 2007-2013.
Priorytet – zapisana w programie operacyjnym grupa działań, służących realizacji celu szczegółowego określonego w tym programie.
Działanie – instrument wdrażania priorytetu operacyjnego; grupa projektów realizujący ten sam cel w ramach priorytetu.
Projekt – przedsięwzięcie realizowane w ramach działania, będące przedmiotem umowy o dofinansowanie projektu między beneficjentem a odpowiednią instytucją (zarządzającą, wdrażającą albo pośredniczącą. Najmniejsza dająca się wyodrębnić jednostka, uzyskująca dofinansowanie ze środków unijnych.
Projekty indywidualne – projekty o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu, wskazywane przez instytucję zarządzającą zgodnie z kryteriami zatwierdzonymi przez Komitet Monitorujący.
Projekty systemowe – projekty polegające na dofinansowaniu realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach.
Projekty konkursowe - projekty wyłonione w trybie konkursu ogłoszonego przez instytucję zarządzającą lub pośredniczącą.
Kompleksowe dokumenty strategiczne – długookresowa i średniookresowa strategia rozwoju kraju (def. MRR).
Inne dokumenty strategiczne (strategie rozwojowe, programy) tworzone dla poszczególnych dziedzin lub dla sektorów gospodarki (def. MRR). Obecnie obowiązują 42 dokumenty tego typu. MRR planuje ograniczyć ich liczbę do 9 nowych, zintegrowanych strategii rozwoju, realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju,.
Są to następujące strategie:
1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki;
2. Strategia rozwoju kapitału ludzkiego;
3. Strategia rozwoju transportu;
4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko;
5. Sprawne państwo;
6. Strategia rozwoju kapitału społecznego;
7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie;
8. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej;
9. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa.
Instytucja zarządzająca – właściwy minister lub minister rozwoju regionalnego lub, w przypadku regionalnego programu operacyjnego, zarząd województwa, odpowiedzialni za przygotowanie i realizację programu operacyjnego.
Instytucja pośrednicząca – organ administracji publicznej lub inna jednostka sektora finansów publicznych, której została powierzona, w drodze porozumienia, część zadań związanych z realizacją programu operacyjnego.
Instytucja wdrażająca – podmiot publiczny lub prywatny podmiot publiczny lub prywatny, któremu na podstawie porozumienia lub umowy została powierzona, w ramach programu operacyjnego, realizacja zadań odnoszących się bezpośrednio do beneficjentów.
Komitet Monitorujący – podmiot wskazany przez kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu operacyjnego. Jego zadaniem jest m.in. zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, akceptowanie uzupełnienia programu, okresowe badanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów określonych w programie i uzupełnieniu programu. W skład komitetu monitorującego program wchodzą przedstawiciele strony rządowej, strony samorządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych.
Koszty kwalifikowane – koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione i które spełniają kryteria zasadności wyznaczone przez instytucję zarządzającą. O kwalifikowalności kosztów decydują kolejno przepisy wspólnotowe, przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz ewentualnie inne dodatkowe przepisy stanowione przez instytucję zarządzającą.
Beneficjent – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjną nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, realizująca projekty finansowane z budżetu państwa lub ze źródeł zagranicznych na podstawie decyzji lub umowy o dofinansowanie projektu.
Rezultaty – bezpośrednie i natychmiastowe efekty zrealizowanego programu operacyjnego lub projektu. Rezultaty dostarczają informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia programu lub projektu u beneficjentów pomocy, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia.
Wniosek o dofinansowanie – standardowy formularz wypełniany przez beneficjenta w celu uzyskania wsparcia ze środków pomocowych. Zakres informacji zawartych we wniosku obejmuje: informacje o podmiocie zgłaszającym wniosek, informacje na temat projektu, charakterystyka działań podejmowanych podczas realizacji projektu, planowane rezultaty i wydatki, wymagane dokumenty w formie załączników.
Oprac. Alicja Bukowska-Maciejczuk, 31 października 2012
