Zmiany w systemie oceniania, klasyfikowania i egzaminowania
Ostatnie zmiany ustawy o systemie oświaty związane były z wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego (wyrok z 24 września 2013 r. Sygn. akt K 35/12), w sprawie niekonstytucyjności zapisów rozporządzenia w sprawie oceniania i egzaminów zewnętrznych. Trybunał stwierdził niezgodność art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy z 7 września 1991 roku o systemie oświaty, zawierającego upoważnienie dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do określenia, w drodze rozporządzenia, warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów, z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej[1]. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty – ustawa z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 357) – weszła w życie 31 marca 2015 roku, część nowych rozwiązań wchodziło w życie 1 września 2015 roku.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, utraciło moc 31 marca 2015 roku.
Warto przypomnieć, że rozporządzenie to w ostatnich latach było kilkanaście razy nowelizowane i stosowanie tego aktu prawnego było bardzo utrudnione, choćby z powodu braku ujednoliconych tekstów.
1 września 2015 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 10 czerwca 2015 roku w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 843).
Do ustawy o systemie oświaty wprowadzono większość zapisów, zawartych dotychczas w rozporządzeniu, co do których Trybunał Konstytucyjny uznał, że powinny być określone w ustawie. Dodano do ustawy rozdział 3a dotyczący ogólnych warunków oceniania i klasyfikowania oraz rozdział 3b dotyczący ogólnych warunków przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. W ustawie wprowadzono upoważnienie dla ministra do spraw oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do uregulowania, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów odpowiednio w szkołach publicznych oraz w publicznych szkołach artystycznych oraz drugie upoważnienie do określenia szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Zatem zamiast w jednym rozporządzeniu, przepisy dotyczące oceniania, klasyfikowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych są obecnie zapisane w dwóch rozdziałach ustawy o systemie oświaty oraz w dwóch rozporządzeniach.
Nowelizacji ustawy o systemie oświaty nie towarzyszyła żadna szersza debata, czy wszechstronne konsultacje. Można było odnieść wrażenie, że zmiany potraktowano bardzo formalnie bez możliwości dokonania większej spodziewanej przez twórczych nauczycieli zmian w tym zakresie. Poza standardowymi i formalnymi konsultacjami Ministerstwo Edukacji Narodowej nie wykorzystało koniecznej zmiany w ustawie o systemie oświaty do wprowadzenia nowatorskich rozwiązań w tym zakresie.
Zestawienie podstawowych zmian w ustawie i rozporządzeniu w sprawie oceniania
Ustawa o systemie oświaty – rozdział 3a
Zmiany:
1.) Art. 44e (…)
2. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców. W szkole policealnej oceny są jawne dla ucznia.
3. Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.
4. Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom. W szkole policealnej sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi.
5. Na wniosek ucznia lub jego rodziców dokumentacja dotycząca egzaminu klasyfikacyjnego, o którym mowa w art. 16 ust. 11, art. 20zh ust. 3 i 3a, art. 44k ust. 2 i 3 oraz art. 66 ust. 1b, egzaminu poprawkowego, o którym mowa w art. 44m ust. 1, zastrzeżeń, o których mowa w art. 44n, oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia jest udostępniana do wglądu uczniowi lub jego rodzicom.
6. W szkole policealnej dokumentacja, o której mowa w ust. 5, jest udostępniana uczniowi do wglądu na jego wniosek.
7. Sposób udostępniania dokumentacji, o której mowa w ust. 4 i 5, określa statut szkoły.
Art. 44u 2-6 – podobne rozwiązanie odnoszące się do szkół dla dorosłych.
Komentarz: Ustawodawca jednoznacznie określił obowiązek udostępniania uczniowi i jego rodzicom (na ich wniosek) do wglądu sprawdzonych i ocenionych pisemnych prac ucznia oraz innej dokumentacji dotyczącej oceniania (statut szkoły powinien określać sposób udostępniania dokumentacji dotyczącej oceniania).
2) Art. 44i ust. 3-6
3. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej:
1) oceny bieżące i śródroczne oceny klasyfikacyjne z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 3, a także śródroczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane w sposób określony w statucie szkoły;
2) roczne, a w szkole policealnej – semestralne, oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz roczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
4. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 3, a także śródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz roczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane również według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
6. Końcowe oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz końcowa ocena klasyfikacyjna zachowania są wyrażane według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
Komentarz: Do ustawy wprowadzona została możliwość ustalania opisowych ocen bieżących oraz klasyfikacyjnych (śródrocznych i rocznych) nie tylko w klasach I-III szkoły podstawowej, ale również na wyższych etapach edukacji – począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, jeżeli zostanie to przewidziane w statucie szkoły.
3) art. 44n ust. 3 (…)
3. Zastrzeżenia, o których mowa w ust. 1 i 2, zgłasza się od dnia ustalenia rocznej, a w szkole policealnej – semestralnej, oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych lub rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia zakończenia rocznych, a w szkole policealnej – semestralnych, zajęć dydaktyczno-wychowawczych
Komentarz: Zmieniony został termin wnoszenia zastrzeżeń przez ucznia lub rodzica, w przypadku gdy roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny.
Rozporządzenie - warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania
Zmiany:
1) §5.1. Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego, na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia tych ćwiczeń wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii.
2.Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z realizacji zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych lub informatyki, na podstawie opinii o braku możliwości uczestniczenia ucznia w tych zajęciach wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii.
3.Jeżeli okres zwolnienia ucznia z realizacji zajęć, o którym mowa w ust. 2, uniemożliwia ustalenie śródrocznej lub rocznej, a w szkole policealnej - semestralnej, oceny klasyfikacyjnej, w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast oceny klasyfikacyjnej wpisuje się "zwolniony" albo "zwolniona".
Komentarz: Wprowadzono możliwość zwolnienia ucznia przez dyrektora szkoły z wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego, na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia tych ćwiczeń, wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii (z jednoczesnym zachowaniem możliwości całkowitego zwolnienia ucznia z realizacji zajęć wychowania fizycznego).
2) §9.1. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, roczne, a w szkole policealnej – semestralne, oraz końcowe oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych, o których mowa w art. 44a ustawy, ustala się w stopniach według następującej skali:
1) stopień celujący: 6;
2) stopień bardzo dobry: 5;
3) stopień dobry: 4;
4) stopień dostateczny: 3;
5) stopień dopuszczający: 2;
6) stopień niedostateczny: 1.
2. Pozytywnymi ocenami klasyfikacyjnymi są oceny ustalone w stopniach, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5.
3. Negatywną oceną klasyfikacyjną jest ocena ustalona w stopniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 6.
Komentarz: Określono, które z rocznych, a w szkole policealnej – semestralnych, ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych, ustalonych w stopniach według skali podanej w rozporządzeniu, są uznawane za oceny pozytywne, a które za negatywne.
3) §11. Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, zajęć technicznych, plastyki, muzyki i zajęć artystycznych należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, a w przypadku wychowania fizycznego – także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
Komentarz: Wskazano, że w przypadku zajęć wychowania fizycznego przy ustalaniu oceny, oprócz wysiłku wkładanego przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, należy brać pod uwagę również systematyczność udziału w tych zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
4) §10. Śródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych, o której mowa w art. 44i ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ustawy, uwzględnia poziom i postępy w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do odpowiednio wymagań i efektów kształcenia, o których mowa w art. 44b ust. 3 ustawy, dla danego etapu edukacyjnego oraz wskazuje potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia związane z przezwyciężaniem trudności w nauce lub rozwijaniem uzdolnień.
Komentarz: Doprecyzowano, że informacje, jakie powinna uwzględniać śródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna odnoszą się do uczniów uczących się na każdym etapie edukacyjnym, a nie tylko do uczniów I etapu edukacyjnego.
5) § 14. Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.
Komentarz: Określono, jakie funkcje spełnia ocenianie bieżące ucznia, co jest związane z wprowadzeniem w ustawie o systemie oświaty możliwości ustalania ocen bieżących w formie opisowej na każdym etapie edukacyjnym.
6) §21. 2. Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne, religię lub etykę, do średniej ocen, o której mowa w ust. 1, wlicza się także końcowe oceny klasyfikacyjne uzyskane z tych zajęć.
3.W przypadku gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej ocen, o której mowa w ust. 1, wlicza się ocenę ustaloną jako średnia z końcowych ocen klasyfikacyjnych uzyskanych z tych zajęć. Jeżeli ustalona w ten sposób ocena nie jest liczbą całkowitą, ocenę tę należy zaokrąglić do liczby całkowitej w górę.
Komentarz: Wskazano, że w przypadku gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej rocznych i końcowych ocen klasyfikacyjnych ucznia wlicza się ocenę ustaloną jako średnia ocen z odpowiednio rocznych lub końcowych ocen klasyfikacyjnych uzyskanych z tych zajęć; jeżeli ocena ustalona jako średnia ocen z rocznych lub końcowych ocen klasyfikacyjnych z zajęć religii i zajęć etyki nie jest liczbą całkowitą, ocenę należy zaokrąglić do liczby całkowitej w górę.
Ustawa o systemie oświaty w art. 3 wprowadza nowe pojęcia:
- sprawdzian: należy przez to rozumieć egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, sprawdzający wiadomości i umiejętności ucznia określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla II etapu edukacyjnego,
- egzamin gimnazjalny: należy przez to rozumieć egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w gimnazjum, sprawdzający wiadomości i umiejętności ucznia określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla III etapu edukacyjnego.
Nowy rozdział 3b został nazwany: „Sprawdzian, egzamin gimnazjalny i egzamin maturalny oraz egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie”. W rozdziale tym zawarte są ogólne warunki przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie.
W przypadku sprawdzianu obowiązują zasady stosowane od roku szkolnego 2014/2015, a w przypadku egzaminu gimnazjalnego obowiązują zasady stosowane od roku szkolnego 2011/2012 (wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 sierpnia 2010 r. (Dz. U. Nr 156, poz. 1046).
W stosunku do dotychczasowego stanu prawnego dokonano zmiany w sprawie dotyczącej określenia trybu, w jakim może nastąpić unieważnienie pracy egzaminacyjnej przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej (przypadki stwierdzenia niesamodzielnej pracy zdających) oraz trybu, w jakim na wniosek zdającego, może nastąpić weryfikacja sumy przyznanych punktów.
Doprecyzowano zapisy dotyczące składu zespołów nadzorujących przebieg sprawdzianu albo egzaminu gimnazjalnego.
1 września 2015 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 kwietnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (Dz. U. z 2015 r., poz. 673) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego (Dz. U. z 2015 r., poz. 959). W nowych rozporządzeniach zawarto szczegółowe regulacje organizacyjno-techniczne dotyczące przeprowadzania egzaminów zewnętrznych od roku szkolnego 2015/2016.
Podstawowe rozporządzenie o ocenianiu i klasyfikowaniu ukazało się w dzienniku ustaw dopiero 18 czerwca 2015 roku. Szkoły otrzymały bardzo krótki termin (do 1 września 2015 r.) by dostosować swoje statuty do przepisów znowelizowanej ustawy o systemie oświaty i do rozporządzenia. Na wykonanie tego zadania pozostały dni wakacji. To jeden z wielu przykładów na to jak traktuje się prawo w systemie edukacji. Aby dotrzymać ustawowego terminu, szkoły musiały kolejny raz robić poprawki swojego systemu oceniania w dużym pośpiechu. Pośpiech, jak wszyscy wiemy, nie sprzyja jakości. I po raz kolejny ważne zmiany przedstawia się szkołom w okresie, gdy one praktycznie nie pracują.
Przypisy:
[1] Artykuł 92 ustęp 1 Konstytucji RP znajduje się w rozdziale Konstytucji zatytułowanym „Źródła prawa” i brzmi: „Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu”.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, utraciło moc 31 marca 2015 roku.
Warto przypomnieć, że rozporządzenie to w ostatnich latach było kilkanaście razy nowelizowane i stosowanie tego aktu prawnego było bardzo utrudnione, choćby z powodu braku ujednoliconych tekstów.
1 września 2015 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 10 czerwca 2015 roku w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 843).
Do ustawy o systemie oświaty wprowadzono większość zapisów, zawartych dotychczas w rozporządzeniu, co do których Trybunał Konstytucyjny uznał, że powinny być określone w ustawie. Dodano do ustawy rozdział 3a dotyczący ogólnych warunków oceniania i klasyfikowania oraz rozdział 3b dotyczący ogólnych warunków przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. W ustawie wprowadzono upoważnienie dla ministra do spraw oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do uregulowania, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów odpowiednio w szkołach publicznych oraz w publicznych szkołach artystycznych oraz drugie upoważnienie do określenia szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego oraz szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. Zatem zamiast w jednym rozporządzeniu, przepisy dotyczące oceniania, klasyfikowania i przeprowadzania egzaminów zewnętrznych są obecnie zapisane w dwóch rozdziałach ustawy o systemie oświaty oraz w dwóch rozporządzeniach.
Nowelizacji ustawy o systemie oświaty nie towarzyszyła żadna szersza debata, czy wszechstronne konsultacje. Można było odnieść wrażenie, że zmiany potraktowano bardzo formalnie bez możliwości dokonania większej spodziewanej przez twórczych nauczycieli zmian w tym zakresie. Poza standardowymi i formalnymi konsultacjami Ministerstwo Edukacji Narodowej nie wykorzystało koniecznej zmiany w ustawie o systemie oświaty do wprowadzenia nowatorskich rozwiązań w tym zakresie.
Zestawienie podstawowych zmian w ustawie i rozporządzeniu w sprawie oceniania
Ustawa o systemie oświaty – rozdział 3a
Zmiany:
1.) Art. 44e (…)
2. Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców. W szkole policealnej oceny są jawne dla ucznia.
3. Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.
4. Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom. W szkole policealnej sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi.
5. Na wniosek ucznia lub jego rodziców dokumentacja dotycząca egzaminu klasyfikacyjnego, o którym mowa w art. 16 ust. 11, art. 20zh ust. 3 i 3a, art. 44k ust. 2 i 3 oraz art. 66 ust. 1b, egzaminu poprawkowego, o którym mowa w art. 44m ust. 1, zastrzeżeń, o których mowa w art. 44n, oraz inna dokumentacja dotycząca oceniania ucznia jest udostępniana do wglądu uczniowi lub jego rodzicom.
6. W szkole policealnej dokumentacja, o której mowa w ust. 5, jest udostępniana uczniowi do wglądu na jego wniosek.
7. Sposób udostępniania dokumentacji, o której mowa w ust. 4 i 5, określa statut szkoły.
Art. 44u 2-6 – podobne rozwiązanie odnoszące się do szkół dla dorosłych.
Komentarz: Ustawodawca jednoznacznie określił obowiązek udostępniania uczniowi i jego rodzicom (na ich wniosek) do wglądu sprawdzonych i ocenionych pisemnych prac ucznia oraz innej dokumentacji dotyczącej oceniania (statut szkoły powinien określać sposób udostępniania dokumentacji dotyczącej oceniania).
2) Art. 44i ust. 3-6
3. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej:
1) oceny bieżące i śródroczne oceny klasyfikacyjne z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 3, a także śródroczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane w sposób określony w statucie szkoły;
2) roczne, a w szkole policealnej – semestralne, oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz roczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
4. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, oceny bieżące oraz śródroczne i roczne oceny klasyfikacyjne ze wszystkich albo wybranych obowiązkowych lub dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 3, a także śródroczna i roczna ocena klasyfikacyjna zachowania mogą być ocenami opisowymi, jeżeli statut szkoły tak przewiduje.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz roczna ocena klasyfikacyjna zachowania są ustalane również według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
6. Końcowe oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych oraz końcowa ocena klasyfikacyjna zachowania są wyrażane według skali określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 44zb.
Komentarz: Do ustawy wprowadzona została możliwość ustalania opisowych ocen bieżących oraz klasyfikacyjnych (śródrocznych i rocznych) nie tylko w klasach I-III szkoły podstawowej, ale również na wyższych etapach edukacji – począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, jeżeli zostanie to przewidziane w statucie szkoły.
3) art. 44n ust. 3 (…)
3. Zastrzeżenia, o których mowa w ust. 1 i 2, zgłasza się od dnia ustalenia rocznej, a w szkole policealnej – semestralnej, oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych lub rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, nie później jednak niż w terminie 2 dni roboczych od dnia zakończenia rocznych, a w szkole policealnej – semestralnych, zajęć dydaktyczno-wychowawczych
Komentarz: Zmieniony został termin wnoszenia zastrzeżeń przez ucznia lub rodzica, w przypadku gdy roczna ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny.
Rozporządzenie - warunki i sposób oceniania, klasyfikowania i promowania
Zmiany:
1) §5.1. Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego, na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia tych ćwiczeń wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii.
2.Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z realizacji zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych lub informatyki, na podstawie opinii o braku możliwości uczestniczenia ucznia w tych zajęciach wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii.
3.Jeżeli okres zwolnienia ucznia z realizacji zajęć, o którym mowa w ust. 2, uniemożliwia ustalenie śródrocznej lub rocznej, a w szkole policealnej - semestralnej, oceny klasyfikacyjnej, w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast oceny klasyfikacyjnej wpisuje się "zwolniony" albo "zwolniona".
Komentarz: Wprowadzono możliwość zwolnienia ucznia przez dyrektora szkoły z wykonywania określonych ćwiczeń fizycznych na zajęciach wychowania fizycznego, na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach wykonywania przez ucznia tych ćwiczeń, wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii (z jednoczesnym zachowaniem możliwości całkowitego zwolnienia ucznia z realizacji zajęć wychowania fizycznego).
2) §9.1. Począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, roczne, a w szkole policealnej – semestralne, oraz końcowe oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych, o których mowa w art. 44a ustawy, ustala się w stopniach według następującej skali:
1) stopień celujący: 6;
2) stopień bardzo dobry: 5;
3) stopień dobry: 4;
4) stopień dostateczny: 3;
5) stopień dopuszczający: 2;
6) stopień niedostateczny: 1.
2. Pozytywnymi ocenami klasyfikacyjnymi są oceny ustalone w stopniach, o których mowa w ust. 1 pkt 1-5.
3. Negatywną oceną klasyfikacyjną jest ocena ustalona w stopniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 6.
Komentarz: Określono, które z rocznych, a w szkole policealnej – semestralnych, ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych, ustalonych w stopniach według skali podanej w rozporządzeniu, są uznawane za oceny pozytywne, a które za negatywne.
3) §11. Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, zajęć technicznych, plastyki, muzyki i zajęć artystycznych należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, a w przypadku wychowania fizycznego – także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
Komentarz: Wskazano, że w przypadku zajęć wychowania fizycznego przy ustalaniu oceny, oprócz wysiłku wkładanego przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, należy brać pod uwagę również systematyczność udziału w tych zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
4) §10. Śródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych, o której mowa w art. 44i ust. 1 pkt 2 i ust. 4 ustawy, uwzględnia poziom i postępy w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności w stosunku do odpowiednio wymagań i efektów kształcenia, o których mowa w art. 44b ust. 3 ustawy, dla danego etapu edukacyjnego oraz wskazuje potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia związane z przezwyciężaniem trudności w nauce lub rozwijaniem uzdolnień.
Komentarz: Doprecyzowano, że informacje, jakie powinna uwzględniać śródroczna i roczna opisowa ocena klasyfikacyjna odnoszą się do uczniów uczących się na każdym etapie edukacyjnym, a nie tylko do uczniów I etapu edukacyjnego.
5) § 14. Ocenianie bieżące z zajęć edukacyjnych ma na celu monitorowanie pracy ucznia oraz przekazywanie uczniowi informacji o jego osiągnięciach edukacyjnych pomagających w uczeniu się, poprzez wskazanie, co uczeń robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.
Komentarz: Określono, jakie funkcje spełnia ocenianie bieżące ucznia, co jest związane z wprowadzeniem w ustawie o systemie oświaty możliwości ustalania ocen bieżących w formie opisowej na każdym etapie edukacyjnym.
6) §21. 2. Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne, religię lub etykę, do średniej ocen, o której mowa w ust. 1, wlicza się także końcowe oceny klasyfikacyjne uzyskane z tych zajęć.
3.W przypadku gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej ocen, o której mowa w ust. 1, wlicza się ocenę ustaloną jako średnia z końcowych ocen klasyfikacyjnych uzyskanych z tych zajęć. Jeżeli ustalona w ten sposób ocena nie jest liczbą całkowitą, ocenę tę należy zaokrąglić do liczby całkowitej w górę.
Komentarz: Wskazano, że w przypadku gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, do średniej rocznych i końcowych ocen klasyfikacyjnych ucznia wlicza się ocenę ustaloną jako średnia ocen z odpowiednio rocznych lub końcowych ocen klasyfikacyjnych uzyskanych z tych zajęć; jeżeli ocena ustalona jako średnia ocen z rocznych lub końcowych ocen klasyfikacyjnych z zajęć religii i zajęć etyki nie jest liczbą całkowitą, ocenę należy zaokrąglić do liczby całkowitej w górę.
Ustawa o systemie oświaty w art. 3 wprowadza nowe pojęcia:
- sprawdzian: należy przez to rozumieć egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, sprawdzający wiadomości i umiejętności ucznia określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla II etapu edukacyjnego,
- egzamin gimnazjalny: należy przez to rozumieć egzamin przeprowadzany w ostatnim roku nauki w gimnazjum, sprawdzający wiadomości i umiejętności ucznia określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla III etapu edukacyjnego.
Nowy rozdział 3b został nazwany: „Sprawdzian, egzamin gimnazjalny i egzamin maturalny oraz egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie”. W rozdziale tym zawarte są ogólne warunki przeprowadzania egzaminów zewnętrznych: sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie.
W przypadku sprawdzianu obowiązują zasady stosowane od roku szkolnego 2014/2015, a w przypadku egzaminu gimnazjalnego obowiązują zasady stosowane od roku szkolnego 2011/2012 (wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 sierpnia 2010 r. (Dz. U. Nr 156, poz. 1046).
W stosunku do dotychczasowego stanu prawnego dokonano zmiany w sprawie dotyczącej określenia trybu, w jakim może nastąpić unieważnienie pracy egzaminacyjnej przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej (przypadki stwierdzenia niesamodzielnej pracy zdających) oraz trybu, w jakim na wniosek zdającego, może nastąpić weryfikacja sumy przyznanych punktów.
Doprecyzowano zapisy dotyczące składu zespołów nadzorujących przebieg sprawdzianu albo egzaminu gimnazjalnego.
1 września 2015 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 kwietnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie (Dz. U. z 2015 r., poz. 673) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 25 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego (Dz. U. z 2015 r., poz. 959). W nowych rozporządzeniach zawarto szczegółowe regulacje organizacyjno-techniczne dotyczące przeprowadzania egzaminów zewnętrznych od roku szkolnego 2015/2016.
Podstawowe rozporządzenie o ocenianiu i klasyfikowaniu ukazało się w dzienniku ustaw dopiero 18 czerwca 2015 roku. Szkoły otrzymały bardzo krótki termin (do 1 września 2015 r.) by dostosować swoje statuty do przepisów znowelizowanej ustawy o systemie oświaty i do rozporządzenia. Na wykonanie tego zadania pozostały dni wakacji. To jeden z wielu przykładów na to jak traktuje się prawo w systemie edukacji. Aby dotrzymać ustawowego terminu, szkoły musiały kolejny raz robić poprawki swojego systemu oceniania w dużym pośpiechu. Pośpiech, jak wszyscy wiemy, nie sprzyja jakości. I po raz kolejny ważne zmiany przedstawia się szkołom w okresie, gdy one praktycznie nie pracują.
Przypisy:
[1] Artykuł 92 ustęp 1 Konstytucji RP znajduje się w rozdziale Konstytucji zatytułowanym „Źródła prawa” i brzmi: „Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu”.
Andrzej Pery, 25 marca 2016
Zobacz też:
Omówienie zmian w rozporządzeniu o ocenianiu (grudzień 2014)
